Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP, vol. 13.
Adresa: Bulevar oslobođenja 81, 21000 Novi Sad
Kontakt: Ivan Pavkov
Urednik: Mirko Babić
E-mail: mbab@polj.uns.ac.rs
Tel.: 021/459-958
Izdavač: Nacionalno društvo za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi
www.ptep.org.rs
Održivi energetski model ugušćivanja rastvora saharoze
Babić Mirko, Babić Ljiljana, Radojčin Milivoj, Pavkov Ivan
Osmotsko sušenje u rastvoru saharoze doprinosi smanjenju enrgetske potrošnje u ukupnom energetskom bilansu kombinovanog sušenja voća i povrća. Iskorišćeni rastvor kao sporedni proizvod tehnologije predstavlja problem. Održivost ove tehnologije sušenja voća zavisna je od ekonomičnosti recikliranja rastvora. Rastvor se može regenerisati na dva osnovna načina: toplotnim postupkom uparavanja i mehaničkim postupkom filtriranja. Zbog osetljivih koloidnih primesa temperatura termičkog tretmana mora biti niska, kako nebi došlo do nepoželjnih hemijskih reakcija. Nanofiltracija je energetski povoljan metod, ali postavlja se pitanje ekonomičnosti zbog visoke cene nabavke i zamena filtera. Neizbežan je i ekološki problem odlaganja iskorišćenih nanofiltera. Sopstvena istraživanja usmerena su ka jeftinom korišćenju solarne energije za toplotne potrebe kombinovane tehnologije. Konstruisan je originalni uređaj za ishlapljivanje rastvora saharoze baziran na solarno zagrejanom vazduhu. To je termodifuzioni aparat koji ima veliku površinu ispune. Zagrejani vazduh i rastvor struje u suprotnim smerovima. Obavljena su ispitivanja sa dve vrste ispuna. Prva ispuna je od strugotine nerđajućeg čelika, a drugu čine tanjiri. Ustanovljen je koeficijent termičke efikasnosti. U slučaju ispune sa strugotinom dobijeni su povoljni rezultati, koji se mogu primeniti na praktičnom uređaju. U slučaju tanjira moguće je ugušćivanje u slučaju tanjira međusobnog razmaka 30 mm ili više. Međutim, efikasnost uređaja je znatno manja nego u slučaju ispune sa strugotinom. U slučaju manjeg razmaka između tanjira dolazi do prekida protoka vazduha zbog zagušenja između tanjira. Specifična potrošnja toplotne energije je oko 5000 kJ/kg isparene vode u slučaju ispune sa strugotinom. Preporučuje se korišćenje ispune od strugotine od nerđajućeg čelika zbog znatno niže cene.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Određivanje difuzivnosti vlage kod banane
Mitrevski Vangelče, Kanevče Gligor, Kanevče Ljubica, Voronjec Dimitrije
In this paper, the solution of the inverse problem of estimating the temperature dependent moisture diffusivity is presented. The present parameter estimation problem is solved by using the Levenberg-Marquardt method of minimization of the least-squares norm, by using simulated experimental data with random errors. Instead of actual temperature measurements, the temperature response during convective drying is obtained using the numerical solution of the non-linear one dimensional Luikov’s equations. In order to simulate real measurements, a normally distributed error was added to the numerical temperature response. As a representative drying body, banana with known thermophysical properties has been chosen. In order to investigate the influence of drying time, determinant of the sensitivity matrix has been calculated.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Smanjenje deoksinivalenola upotrebom ksilanolitičkih enzima tokom alkoholne fermentacije pšenice zaražene fuzarijumom
Juodeikiene Gražina, Basinskiene Loreta, Vidmantiene Daiva, Bartkiene Elena
Deoxynivalenol (DON) in food and feed is considered as important safety and economic issue of growing concern. The cereal grains contaminated by Fusarium fungi may also be referred to as biological inhibitors. In recent years, the interest in biological detoxification of mycotoxins has increased due to the potential application of different strains of yeast and bacteria. This study was dedicated to evaluate the influence of new biotechnological means: xylanolytic enzymes in combination with traditional amylolytic enzymes on the efficiency of the alcoholic fermentation process and DON detoxification during fermentation of Fusarium contaminated wheat with high concentration of DON (3950 μg/kg). The results show that Fusarium contaminated wheat has a negative influence on alcoholic fermentation: the quantity of alcohol was 13.5% lower then in the case of wholesome grain fermentation and 73% of DON came into DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles), usually used for feed. The application of a new combination of amylolytic and xylanolytic enzymes allowed to increase the concentration of alcohol in the broth by 35.3% and in the same way increased the efficiency of the fermentation process. By using this enzyme combination for cereal saccharafication, the highest degree (51.5%) of partial detoxification of DON was achieved during the fermentation process. However the residual DON concentration in DDGS was still too high despite its reduction as to use it in feed. Therefore, cereal material must be properly investigated before bioethanol production to avoid that higher amounts of mycotoxins come in the DDGS and onwards in feed.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Kinetika kombinovane tehnologije sušenja kriški kruške (Pyrus)
Pavkov Ivan, Babić Ljiljana, Babić Mirko, Radojčin Milivoj
U toku 2008. godine obavljen je set eksperimenata kombinovane tehnologije sušenja ploda kruške. Kombinacija se sastojala od osmotskog i konvektivnog sušenja. Cilj istraživanja je bio merenje uticaja analiziranih faktora osmotskog i konvektivnog sušenja na promenu vlažnosti kruške i povećanja suve materije. Faktori osmotskog sušenja bili su temperature i koncentracija rastvora, a faktori konvektivnog sušenja bili su temperatura i brzina vazduha ispred sloja materijala. Tokom osmotskog sušenja najznačajnija promena vlažnosti i povećanje suve materije dogodila se u prvih 100 min procesa. Uočava se i kasnije promena vlažnosti ali brzina te promene je sve manja. Po isteku 180 min vlažnost se snizila sa početnih 0,82 kg/kg na 0,775 kg/kg za temperaturu rastvora 60°C i koncentraciju rastvora 50°Bx i 0,776 kg/kg za temperaturu rastvora 40°C i koncentraciju rastvora 50°Bx. Maksimalno zabeleženo povećanje suve materije iznosilo je 0,036 kg/kg za temperaturu rastvora 60°C. Tokom 24 h konvektivnog sušena najveće sniženje vlažnosti postignuto je pri temperaturi vazduha 60°C i brzini vazduha 1,5 m/s. Vlažnost materijala se snizila sa početne 0,776 na 0,453 kg/kg, a temperatura tkiva je iznosila 57,34°C. Obavljena je ocena uticaja izabranih nivoa faktora konvektivnog sušenja na brzinu sušenja disperzionom analizom. Rezultati disperzione analize su ukazali na značajan uticaj izabranih nivoa temperature vazduha i smanjen uticaj izabranih nivoa brzine vazduha na brzinu sušenja.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Prehrambeni kvalitet crnog hleba na našem tržištu
Filipčev Bojana, Sakač Marijana, Beljkaš Bojana, Pestorić Mladenka, Šimurina Olivera, Psodorov Đorđe
Niz epidemioloških studija je ubedljivo pokazao da ishrana koja se bazira na proizvodima od celog zrna žita ili od tamnijih vrsta brašna ima značajnu ulogu u zaštiti od brojnih bolesti savremenog čoveka. Zaštitni efekat potiče od prisustva brojnih biološki aktivnih jedinjenja prisutnih u klici i mekinjama kao što su vlakna, folati, fenolne kiseline, mineralne materije, tokoferoli, vitamini grupe B, fitinska kiseline, itd. Iz tog razloga se preporučuje veći unos proizvoda od tamnijih i integralnih brašna. Ova preporuka se naročito odnosi na hleb, s obzirom na njegovu visoku potrošnju kod nas. U radu je dat pregled pokazatelja prehrambenog kvaliteta crnog hleba prisutnog na domaćem tržištu. Pored pokazatelja kvaliteta propisanih važećim pravilnikom i osnovnog hemijskog sastava, određen je sadržaj prehrambenih vlakana i fitinske kiseline kao važnih parametara koji determinišu prehrambeni kvalitet ovog tipa proizvoda. Izvršena je procena u kojoj meri ova grupa proizvoda doprinosi unosu dnevno preporučene količine prehrambenih vlakana. Takođe je ukazano na pojavu da se na našem tržištu pojavljuju falsifikati crnih hlebova. Dobijeni rezultati su upoređeni sa kontrolnim uzorkom pravog crnog i ‘obojenog’ tj. falsifikovanog crnog hleba.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Istraživanje uslova sušenja trske kao biomase
Dimitriadis Avgerinos N., Akritidis Costas B.
The objective of this work was to determine the most appropriate drying conditions of reeds (varieties Arundo Donax L and Arundo plimos) in order to use them for biomass energy. These plants have two main advantages; after their harvest they bud again without seed and they have high calorific value, almost equal to wood. The experiments took place in a prototype hot air batch drier. Several drying parameters, such as drying temperature, air recirculation and air flow rate, were tested. Drying rate as well as energy consumption vs. drying time was estimated in the experiments. The canebrakes, used in the experiments, were taken from reeds of several cane diameter, length, age and initial moisture content. The total energy consumption of the drying process was calculated, taking into consideration the heat at the inlet and outlet of the air, the heat loss of the drier, the heat of evaporation, and the heat for the product warming. The results of drying experiments determine the most appropriate drying conditions of reed in order to use them as biomass. Considering drying time and energy consumption, low temperatures and high percentage of air recirculation seems to be the most appropriate conditions to dry the reeds.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Visokokvalitetni testičarski proizvodi i njihova tradicionalna i netradicionalna proizvodnja
Kovacs Elisabeth T.
Traditional pasta is produced only from different qualities of wheat flour (T. durum, T. aestivum) and water, but the use of leguminous flour (like yellow pea flour), pseodecereals (like amaranth ) or maize starch as well etc. for producing noodle products is unconventional. There are several possibilities for improving the quality of the products: to change the technology (drying on low or high temperature) or to use additives such as emulsifiers and/or enzymes. For developing an improved pasta structure the enzyme transglutaminase can be used as well. In the presence of emulsifier an emulsifier-carbohydrate-protein-lipid complex can be expected. The rate of the individual interactions depends on the components of the sample and on the type of applied emulsifiers. Transglutaminase enzyme, a protein-glutamine γ-glutamyl- transferase (EC.2.3.2.13), catalysis acyl-transfer reactions, and introduces covalent cross-links between proteins. The application of transglutaminase has great importance for the development of pasta products: from pseudocereals, or wheat flours (T. durum, T. aestivum). Pasta products with good quality like T. durum-based pastas can be produced from T. aestivum flour. By using transglutaminase the quality of T. durum flour can also be improved, so the pastas will show higher cooking quality. The enzyme insures cholesterol free products. Pasta and noodle products were produced according a modelling system. The effect of the enzyme treatment on cooking properties, sensory assessment and protein distribution was analyzed. The change of the protein structure depends on the type of systems, the amount and the type of additives.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Triticum aestivum spp. Spelta – potencijal za organsku proizvodnju pšenice
Bodroža-Solarov Marija, Mastilović Jasna, Filipčev Bojana, Šimurina Olivera
Spelta (Triticum aestivum subsp. spelta) je stara podvrsta pšenice koja se u poslednje vreme sve češće gaji za organski seertifikovanu proizvodnju hrane. Uzorci tri sorte spelte prikupljeni su u Mađarskoj, Austriji i Srbiji u cilju postavljanja mikroogleda na organski sertifikovanim površinama. Nakon mlevenja, brašno dobijeno od sva tri genotipa spelte je ispitivano na hemijski sastav i funkcionalna svojstva. Mađarska sorta spelte (Ekö 10) imala je najviši sadržaj proteina (17,5%) i glutena (46%), dok je srpska sorta Nirvana imala najveći gluten indeks. Parametri dobijeni pomoću Mixolab® analizatora su korišćeni za određivanje uticaja kvaliteta proteina i skroba spelte na termomehanička svojstva testa.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Upotreba vakuum impregnacije za unapređenje kvaliteta sušenog povrća
Ursachi Claudiu, Segal Rodica
Our goal in this study is to point out a possibility of improving the quality of the dried vegetables with the help of a new technology, vacuum impregnation. As we all know, a large proportion of vegetal products are characterized through a high level of sensitivity towards environmental factors and towards the alterations they are subjected to during the processing. This leads to their degradation in terms of both sensorial and nutritional point of view. The vegetable products which were studied had been impregnated under a vacuum pressure of 300-500 mbar for 10 min, with a solution of ascorbic acid and afterwards they were dried under different conditions. During the exsiccation, as well as after the process reached its end, ascorbic acid stability, color and selected physicochemical properties of vegetable products were analyzed.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Agrofizičke osobine korena mrkve proizvedene na mini gredicama
Ponjičan Ondrej, Bajkin Anđelko, Somer Deže, Đurovka Mihal
Kvalitet obrade zemljišta ocenjen je merenjem fizičkih i mehaničkih osobina zemljišta (koeficijent strukturnosti, zapreminska specifična masa i otpor zemljišta), na ravnoj površini i nakon formiranja mini gredica, kao i sa promenom dubine. Uzimanje uzoraka zemljišta izvedeno je po standardu ISO 10381-6. Rezultati su pokazli statistički značajne razlike za interval poverenja 0,95 u sloju 10-25 cm. U toku vegetacionog perioda praćene su agrofizičke osobine korena mrkve (EU No 730/99). Na mini gredicama formiran je koren dužine 188,5 mm, a na ravnom zemljištu 141,7 mm. Maksimalni prečnik na mini gredicama imao je vrednost 26,8, a na ravnom zemljištu 30,7 mm. Prosečna masa jednog korena mrkve na mini gredicama bila je 89,2, a na ravnom zemljištu 76,8 g. Statistički značajne razlike u prinosu mrkve pojavile su se nakon dvanaeste nedelje vegetacije, a maksimalna razlika u prinosu izmerena je u osamnaestoj nedelji vegetacije, pred ubiranje. Na mini gredicama ostvaren je prinos korena mrkve 89,2 t/ha, a na ravnom zemljištu 63,6 t/ha.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Ocenjivanje ukupne efikasnosti biogas postrojenja uz pomoć Data Envelopment Analysis (DEA)
Đatkov Đorđe, Effenberger Mathias, Lehner Andreas, Gronauer Andreas
S obzirom na brojnost biogas postrojenja u Nemačkoj, postoji potreba za njihovim poređenjem i identifikovanjem onih koja rade efikasno. Pošto je rad biogas postrojenje kompleksan i zavisi od mnoštva parametara, potrebno je da se koristi višekriterijumska analiza. U tu svrhu, primenjen je metod Data Envelopment Analysis (DEA). Ocenjivanjem 10 biogas postrojenja u Bavarskoj u DEA, pokazano je da se dobijeni rezultati u većini slučajeva slažu sa ekspertizom analitičara. Zbog kompleksnosti procesa proizvodnje biogasa, teško je odrediti jedinstvenu meru ukupne efikasnosti.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Studija uticaja ekstrakcije pomoću ultrazvuka na proteinsku strukturu graška
Ianchici Raul, Segal Rodica, Crişan Simona, Zdremţan Monica
Pea proteins represent a valuable source of edible proteins which are well tolerated by human body, and contain all essential amino acids. Mature pea seeds are very rich in proteins that can be extracted in order to be used to improve the nutritional value of foods. A modern extraction technology of proteins from different sources is the ultrasound assisted extraction. If it is done at the optimal parameters, the proteins structure will not be damaged. We have proved this by a comparative determination by electrophoresis of main protein fractions from protein concentrates obtained through the ultrasound assisted extraction and the conventional extraction procedure. The electrophoresis was conducted following the SDS-PAGE protocol.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Rezultati uticaja sredstva za zaprašivanje na kvalitet semena suncokreta u kontrolnom ogledu
Đilvesi Karlo, Butaš Daliborka, Jokić Goran, Štatkić Slaviša, Lončarević Velimir
Za nesmetano klijanje i efikasno nicanje semena industrijki gajenih poljoprivrednih biljaka, potrebno je obezbediti određene uslove. Prvi od njih je hemijska zaštita semena od napada patogena i primarnih zaraza u najosetljivijim fazama razvoja biljaka.U Institutu za ratarstvo i povrtarstvo iz Novog Sada sistematično praćenje efikasnosti sredstava za zaprašivanje semena i njihov uticaj na kvalitet semena započeo je devedesetih godina prošlog veka. Prve oglede sa ciljem praćenja efikasnosti sredstava za zaprašivanje postavili su prof. dr Stevan Maširević i Đilvesi Karlo dipl. ing. početkom 1990-ih godina u Zavodu za uljane kulture. Od tog vremena redovno se prati uticaj sredstava za zaprašivanje na kvalitet semena suncokreta, kako klasičnih tako i novih hibrida. U 2006. godini postavljeni su ogledi na dva klasična i jednim novim hibridom suncokreta radi utvrđivanja uticaja sredstva za zaprašivanje na kvalitet semena. Posebno je interesantno bilo utvrditi uticaj hemije na seme novog hibrida koji je priznat pod imenom ‘RIMI’, a otporan je na totalne herbicide čije aktivne materije spadaju u grupu imidazolinona, kao što je PULSAR 40.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Kontinualno merenje nivoa zrnastih i praškastih materijala u procesnoj industriji
Ivošević Željko
U cilju efikasnijeg praćenja zaliha materijala, sve češće se nameće potreba za kontinualnim merenjem nivoa različitih zrnastih i praškastih materijala koji se koriste u procesnoj industriji. Postoje različite metode i različita merila koja se koriste za kontinualno merenje nivoa zrnastih i praškastih materijala. Konkretan izbor merne metode i merila zavisi od konkretnog slučaja. U radu je dat pregled aktuelnih metoda za kontinualno merenje nivoa zrnastih i praškastih materijala sa posebnim osvrtom na ultrazvučnu i radarsku metodu kao dve najčešće korišćene u praksi.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Heljda u proizvodnji integralnog keksa
Šimurina Olivera, Sedej Ivana, Sakač Marijana, Hadnađev Miroslav, Filipčev Bojana, Pestorić Mladenka, Pribiš Vjera
Keks, kao brašneno-konditorski proizvod, se ubraja u koncentrovanu hranu zbog značajne energetske i hranljive vrednosti. Korišćenjem novih sirovina u proizvodnji keksa može se ostvariti novi senzorni kvalitet (miris i ukus) i dobiti nutritivno vredan proizvod. Jedna takva sirovina, značajna po hemijskom sastavu odnosno biološkoj vrednosti je integralno heljdino brašno. Sastav heljdinog zrna je takav da se u njemu nalazi biološko vredni proteini i vitamini, a pri tome ne sadrži gluten, što proizvode od heljde svrstava u funkcionalne. Heljda je dobar izvor bioflavonoida rutina, kvercetina, kemferol-3-rutinozida, a u tragovima sadrži flavonol triglikozid. Cilj ovog rada je bio da se sagleda uticaj integralnog heljdinog brašna na termička i mehanička svojstva testa i senzorni kvalitet slanog keksa u odnosu na integralno pšenično brašno. Reološka svojstva heljdinog brašna su ispitana na Miksolab-u kako bi se procenila pecivna svojstva ispitanog proizvoda. Heljdino integralno brašno značajno utiče na čvrstoću i elastičnost testa tokom zagrevanja. U toku razvoja novog brašneno-konditorskog proizvoda radilo se na iznalaženju povoljnog odnosa integralnog heljdinog brašna, instant kukuruzne krupice i masnoće bez trans masnih kiselina u cilju ostvarivanja optimalnih nutritivnih i senzorskih svojstava proizvoda pri njegovom konzumiranju. Na osnovu kvaliteta integralnog heljdinog brašna kao osnovne sirovine i postavljenog cilja u odnosu na kvalitet gotovog proizvoda razrađen je sirovinski sastav testa, tehnološki proces pripreme i vođenje testa kao i režim pečenja u cilju postizanja optimalnog senzornog kvaliteta.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Primena sušenja posle piliranja semena šećerne repe pri nanošenju insekticida
Rajić Milorad, Lončarević Velimir, Stojaković Željka
Posle piliranja semena šećerne repe (Beta vulgaris L.) novim tehnologijama nanosi se insekticid. Prilikom nanošnja insekticida primenjuje se novi postupak, koji zahteva sušenje pilete semena šećerne repe. Po starom metodu nije bilo sušenja pilete semena šećerne repe. Ugrađivanjem novih elemenata i naknadnim sušenjem semena ostvarili su se novi rezultati kvaliteta semena šećerne repe. Sa novim rezultatima kvaliteta semena: energije klijanja i klijavosti, ostvarena je značajna razlika u odnosu na stari metod nanošenja insekticida na pilirano seme šećerne repe. Dobijeno seme šećerne repe testirano je u laboratoriskim i poljskim uslovima. Rezultati takvog testiranja, pokazuju da nema značajnih razlika u kvalitetu semena (energija klijanja i klijavosti), što potvrđuje kao ispravnu novu metodu nanošenja insekticida na pilirano seme šećerne repe. Primenom dodatnog sušenja semena u postupku nanošenja insekticida, smanjuje se rizik eventualnog štetnog efekta insekticida na kvalitet semena i obezbeđuje čvrstoća pilete (ne dolazi do raspadanja pilete) i omogućuje laku setvu šećerne repe na konačan razmak. Novi način nanošenja insekticida primenjen je i kod inkrustiranog semena šećerne repe. Dobijeni rezultati su slični kao i kod piliranog semena, s tim da je još značajnija razlika u energiji klijanja i klijavosti. Autori rada zadržavaju pravo detaljnijih postupaka rada usled zaštite licencnog prava kod Zavoda za intelektualnu svojinu.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Primena SCADA i Level 2 sistema u upravljanju proizvodnim procesom u Institutu za kukuruz Zemun polje
Šikić Dinko, Todorović Ivan
U Institutu za kukuruz Zemun Polje instaliran je i pušten u rad sistem za nadzor i upravljanje Doradnim centrom poslednje generacije. Upravljački sistem je baziran na Siemens PLC kontroleru, Wonderware Intouch SCADA i Level 2 softveru razvijenom za potrebe IK Zemun. Novi računarski sistem omogućava direktno upravljanje svim funkcijama sistema iz kontrolne sobe preko računara, praćenje toka materijala (semena), brzu dijagnostiku i uklanjanje zastoja, mogućnost zadavanja nekoliko tehnoloških receptura u isto vreme. Oformljena je ORACLE baza podataka kompletne proizvodnje. Ušteda energije ostvarena je primenom frekventno regulisanih elektromotornih pogona. Novim Level 2 / MES (Manufacturing Execution System) sistemom integrisani su proizvodnja i menadžment u jedinstven informacioni sistem. Level 2 omogućuje pristup i analizu podataka u realnom vremenu kao i analizu arhiviranih podataka (kvalitativnu, tehnološku, inženjersku), kao i generisanje izveštaja o samom tehnološkom procesu od prihvatanja semena, transporta, čišćenja, preko sušenja, skladištenja pa sve do vreće na paleti.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Analiza rentabilnosti poljoprivrednih preduzeća Vojvodine (2003-2007)
Vukoje Veljko, Milić Dušan
U radu je izvršena komparativna analiza osnovnih pokazatelja finansijskog rezultata i finansijskog položaja poljoprivednih preduzeća i zadruga Vojvodine. Obuhvaćen je petogodišnji period (2003-2007), pri čemu su kao osnovni izvor podataka korišćeni zbirni bilansi. U cilju kompletne ocene posmatranih parametara, pored vremenskog, vršeno je i poređenje sa prehrambenom industrijom. U posmatranom periodu je na području AP Vojvodine poslovalo između 1.330 (2003) i 1.677 (2007) preduzeća. Istovremeno je broj zaposlenih opao sa 41.128 na 28.863 radnika, ili za oko 30%. Poljoprivredna preduzeća, posmatrana zbirno, zabeležila su gubitak u prve tri godine posmatranog perioda. Stope prinosa na ukupan uloženi kapital takođe su vrlo skromne (od -3,29% do 4,62%). Finansijska ravnoteža poljoprivrednih preduzeća je izrazito poremećena, usled čega se javljaju problemi sa održavanjem likvidnosti. Preduzećima nedostaje oko 29,8 milijardi dinara dugoročno raspoloživih izvora samo za uspostavljanje finansijske ravnoteže. Nominalna vrednost neto sopstvenog kapitala poljoprivrednih preduzeća uvećana je za 45,9% u posmatranom periodu, ali je istovremeno njegova realna vrednost umanjena za 27,2 indeksnih poena.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Senzitivna i diferencijalna analiza troškova energetskog korišćenja slame spremljene sistemom valjkastih bala
Zekić Vladislav, Jovanović Milenko
Osnovni parametar koji određuje ekonomičnost energetskog korišćenja žetvenih ostataka spremljenih sistemom valjkastih bala je odnos cene energije koja se na ovaj način dobija i cene energije iz alternativnog izvora, odnosno uglja. Budući sa klasična analiza troškova predstavlja statičku sliku procesa do ocene kvaliteta posmatranog rešenja moguće je doći kroz senzitivnu i diferencijalnu analizu troškova. Senzitivna analiza ukazuje da je posmatrani sistem ubiranja sa ekonomske strane relativno rezistentan na promene cena najvažnijih inputa. Sa druge strane postoji relativno visoka osetljivost na promene učinaka pogonskih i priključnih mašina. Izrada diferencijalne kalkulacije daje sumu diferencijalnih troškova za 43% nižu od ukupnih troškova. Na osnovu toga očito je postojanje ekonomskih prednosti pri korišćenju slame kao izvora energije.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Odložena žetva Miscanthus × Giganteus – uticaj na kvalitet i količinu obrazovane biomase
Dželetović Željko, Mihailović Nevena, Glamočlija Đorđe, Dražić Gordana
Uticaj osmotski dehidrirane jabuke i šljive na termo-mehaničke osobine testa i kvalitet hleba
Filipčev Bojana, Šimurina Olivera, Mišljenović Nevena, Koprivica Gordana, Pribiš Vjera, Lević Ljubinko
Miskantus ili kineska šaš (Miscanthus×giganteus Greef et Deu.) predstavlja nov višegodišnji usev za proizvodnju biomase, koja se koristi kao energetska sirovina za sagorevanje u kotlovima. Kvalitet ove sirovine zavisi prvenstveno od sadržaja vlage i azota u njoj. Poljski ogledi su izvedeni na gajnjači (eutrični kambisol). U toku perioda intenzivnog rasta i razvoja (od kraja aprila do početka oktobra) usev odlikuje visok sadržaj vlage (50-65%) i visok sadržaj azota (≥1%). Krajem septembra usev miskantusa obrazuje maksimalnu biomasu nadzemnog dela. Prelaskom u fazu zimskog mirovanja (od kraja okrobra do početka aprila) sadržaj vlage u usevu se postepeno smanjuje sušenjem stabala i listova. Procentualni sadržaj N, P i K u usevu se, takođe, smanjuje, delom zbog opadanja listova i vrhova stabljika, a delom zbog premeštanja hraniva iz nadzemnih vegetativnih organa u rizome. Pomeranjem vremena žetve na period: kraj decembra do kraja marta, ukupna biomasa miskantusa se smanjuje, ali usled manjeg sadržaja vode (≤30%) i manje količine azotnih materija (<0,7%) dobijena biomasa je kvalitetnija za sagorevanje.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Uticaj jednostrukih i dvostrukih jestivih skrobnih prevlaka na poboljšanje osmotske dehidratacije jabuke u rastvorima saharoze i melasi šećerne repe
Mišljenović Nevena, Koprivica Gordana, Lević Ljubinko, Kuljanin Tatjana
Cilj rada je bio da se ispita uticaj dve doze (5 i 10%) praškastog dodatka osmotski dehidrirane jabuke i šljive na termička i mehanička svojstva testa kao i na osobine gotovog hleba. Svi dodaci su uticali mehanička svojstva testa kao i na njegovo ponašanje tokom zagrevanja. Dodaci su smanjivali apsorpciju vode, produžili razvoj testa i smanjili stabilitet. Elastičnost testa je ostala nepromenjena pri nižim dozama dodatka. Dodaci su delovali u pravcu slabljenja proteinskih veza u testu u odnosu na kontrolni. Dodaci nisu narušavali sposobnost želatinizacije skroba u testu ali su je usporavali. Dobijeni podaci ukazuju da niže doze dodatka ne bi trebalo da utiču na pogoršanje svežine sredine hleba. Specifična zapremina hleba se značajno smanjila osim kod hleba sa dodatkom 5% dehidrirane jabuke u melasi. Po čvrstoći sredine, od kontrolnog hleba se nije razlikovao samo uzorak sa dodatkom 5% jabuke. Dodaci nisu delovali na značajno smanjenje elastičnosti sredine. Hlebovi sa dodacima su imali tamniju boju kore i sredine i izraženu aromu na karamel.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Kontrola patogena hrane hlorofilom na bazi fotosenzitivnosti
Paskeviciute Egle, Buchovec Irina, Luksiene Zivile
Da bi se postigla što veća efikasnost pri osmotskoj dehidrataciji jabuke ispitana je mogućnost primene jestivih skrobnih prevlaka. U radu je korišćen 3% rastvor kukuruznog skroba u vidu jednostrukih i dvostrukih prevlaka. Upotrebom jestivih prevlaka teži se povećanju difuzije vode iz uzorka u okolni osmotski rastvor, s jedne strane, i onemogućavanje prodiranja materija iz osmotskog rastvora u uzorke s druge strane. Osmotska dehidratacija je obavljena u rastvorima 70% saharoze i 80% melasi šećerne repe, u trajanju od 5 sati, na temperaturi 55°C i atmosferskom pritisku. Primena jestivih prevlaka dovodi do povećanja gubitka vlage i smanjenja priraštaja suve materije u uzorcima jabuke. Ustanovljeno je da se upotrebom dvostruke prevlake, na uzorcima jabuke koji su dehidrirani u melasi šećerne repe, postižu najbolji rezultati.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Uticaj nutritienata prisutnih u melasi sećerne repe i rastvorima saharoze na kvalitet osmotski dehidrirane mrkve
Koprivica Gordana, Mišljenović Nevena, Lević Ljubinko, Kuljanin Tatjana
Biophotonic technology based on photosensitization might serve as an effective, environmentally friendly and promising antibacterial tool. Data obtained indicate, that most important food pathogens Listeria monocytogenes, Bacillus cereus can be inactivated by chlorophyll derivative-based photosensitization. The inactivation of these microorganisms was very significant and reached 6 orders of magnitude in vitro. Salmonella Typhimurium was more resistant to this treatment. When pathogen Bacillus cereus was inoculated on the food matrix the inactivation was lower (3-4 orders of magnitude). It is important to note, that Bacillus spores are susceptible to this treatment as well. Summarizing, chlorophyll-based photosensitization has potential to be effective antimicrobial tool and can be used to inactivate harmful and pathogenic microorganisms in different environments.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Produženje optimalnog tehnološkog kvaliteta upakovanog sušenog voća
Gvozdenović Jasna, Lazić Vera
Na svetskom tržištu postoji velika zainteresovanost za sušenim proizvodima naročito od voća, široko rasprostranjene sirovine u regionu Balkana. Sušeno voće, zbog niskog sadržaja vode i male aw vrednosti, predstavlja proizvod vrlo osetljiv na biohemijske promene tokom skladištenja Održivost ovih proizvoda zavisi od aw vrednosti. Da bi se zadržao optimalni tehnološki kvalitet sušenog voća, potrebno je obezbediti i optimalni, tačno definisani kvalitet ambalaže koji će omogućiti da se upakovani kvalitet sušenog proizvoda održi što je duže moguće do momenta upotrebe.Cilj ovog rada je da definiše kvalitet ambalažnih materijala i uslova pakovanja u vakuumu i modifikovanoj zaštitnoj atmosferi kako bi uspešno ispunili zahteve održivosti upakovanih sušenih proizvoda.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.
Zavisnost roka setve na prinos klipa i procenat hibridnog semena kod linija semenskog kukuruza
Mehandžić-Stanišić Sanja, Stanišić Zoran
Istraživanja u trajanju od dve godine izvedena su na dve lokacije. U ogledima je ispitivan uticaj tri roka setve na prinos klipa i procenat hibridnog semena tri linije semenskog kukuruza, u svojstvu majke (L1-FAO 400, L2-FAO 500, L3-FAO 600), i linije oca (L4). Nakon berbe utvrđen je prinos klipa i procenat hibridnog semena. Utvrđen je statistički značajan uticaj rokova setve i linija na prinos klipa i procenat hibridnog semena kukuruza. U prvoj godini ispitivanja prosečan prinos klipa kretao se od 0,69 – 3,66 t/ha u zavisnosti od roka setve i linije, dok se procenat hibrinog semena u odnosu na klip kratao od 63,3 – 81,9%. U drugoj godini efekat rokova setve je bio značajno bolji u odnosu na prvu godinu ispitivanja, prinos klipa se kretao od 5,27 – 8,12 t/ha. Procenat hibridnog semena bio je u granicama od 77,0 – 81,1%.
Časopis za procesnu tehniku i energetiku u poljoprivredi / PTEP: veza prema tekstu
.