Vrste: vulgaris, mirabilis, morganii, rettgeri, itd.

Ćelijska morfologija. To su G^–, asporogeni štapići, rzaličitih veličina, najčešće (1-3)mm(0,4-0,6) mm, a mogu biti i kraće pa imaju oblik kokobacila. U mladim svježe izolovanim kulturama štapići mogu biti i znatno duži do 35mm. Štapići se obično nalaze pojedinačno ili u parovima, u mladim kulturama u obliku kratkih lanaca. Proteus vrste su snabdjevene peritrihim flagelama i veoma su pokretne. Mali broj je nepokretnih, takve su O-varijante. Ne formiraju kapsulu.

Usljed velike pokretljivosti, na čvrstim podlogama brzo se šire po podlozi stvaraju veoma krupne kolonije, terasastog izgleda. Ovakav oblik rasta naziva se rojenje. Ovo predstavlja teškoću u izolovanju drugih patogenih bakterija u izmetu, namirnicama ili drugom materijalu u kome se nalaze vrste roda Protus. Zbog ovoga se, za izdvajanje tih bakterija, koriste selektivne podloge, koje sadrže supsance koje inhibiraju rast Proteus vrsta.

Odnos prema O₂: fakultativni anaerobi.

Fiziologija. Pretežno proteolitičke i saharolitičke bakterije. Truležne – razlažu proteine pri čemu nastaju proteoliti, štetni po čovjeka. Svi sojevi Proteusa razlažu glukozu na kiselinu i gas, a jako mali broj laktozu. Nijedan soj ne razgrađuje maltozu i inozitol. Stvaraju H₂S i produkuju ureazu. Indikator je fekalnog zagađenja.

Uslovi rasta. t= 0-43^oC, t_opt=37 ^oC; pH_min=4,0; a_w,min=0,95.

Otpornost- osjetljivost. Relativno otporne bakterije, vlažna toplota od 55^oC/1h ih ubija. Otpornije su od ostalih enterobakterija na temperaturu i dezinfekciona sredstva. P. vulgaris je otporan na pencilin i većinu cefalosporina, a osjetljiv je na dezinfekciona sredstva (fenolna i halogenska). P. mirabilis je otporan na pojedine dezinficijense, a osjetljiv je prema antibioticima.

Rasprostranjenost: zemlja, voda, otpadna voda, fekalije ljudi i životinja, organske materije koje se raspadaju, životne namirnice. Isto kao kod prethodna dva roda.

Toksičnost- patogenost. Sintetišu bakteriocine, koji se nazivaju proticini. P. vulgaris i P. mirabilis izazivaju razne septičke infekcije, česti su uzročnici infekcija rana i opekotina. Izazivaju zapaljenske procese; infekcije urogenitalnog trakta, očiju, ušiju, a uzročnici su i alimentarnih toksikoinfekcija.

Infekcije izazvane ovim vrstama najčešće se prenose preko raznih instrumenata u bolnicama (intrahospitalne infekcije), zatim konzumiranjem kontaminiranih namirnica, prljavim rukama, pa čak i prašinom preko vazduha. Epidemije izazvane hranom kontaminiranom bakterijama roda Proteus, takođe su česte.

Spisak korišćene literature možete naći u Literatura – Mikrobiologija hrane.