Reklama

Ulica Matice Srpske 1, 21000 Novi Sad
Telefon: 021 527 622
Faks: 021 528 901
E-mail: ms@maticasrpska.org.rs
Web: http://www.maticasrpska.org.rs

U Budimu se krajem 1824. godine pojavio prvi broj časopisa Serbske letopisi („za god. 1825, perva čestica“). Glavni urednik, ugledni profesor Novosadske gimnazije Georgije Magarašević, i saradnici Pavel Jozef Šafarik, Lukijan Mušicki i Jovan Hadžić iskazali su opredeljenje da objavljivanjem radova visoke intelektualne vrednosti doprinose „napretku knjižestva i skorom prosvešteniju naroda“. Taj izdavački poduhvat je dobio značajniju podršku 1826. godine, kada je osnovana Matica srpska. U osnivačkom pismu novoosnovanog književnog društva je zapisano da „namerenije jest rasprostranenije Knjižestva i prosvešteni-ja naroda Srbskog, to jest da se Knjige Srbske rukopisne na svet izdaju i rasprostranjavaju, i to sad i odsad bez prestanka za svagda“. Osnivači su smatrali „da je Letopis u svakom smislu za sav srbskij rod i za sav slavenskij narod važan i polezan“. Tako je prvih decenija XIX veka započeta izdavačka delatnost u okrilju Matice srpske. Već naredne, 1827. godine Matica je objavila roman Milovana Vidakovića i dva dela, tada mladog pisca, Jovana Sterije Popovića. Teodor Pavlović, urednik Letopisa od 1832. godine i sekretar Matice srpske od 1837. godine, pokrenuo je i uređivao Srbski narodni list (1835-1848) i Srbske narodne novine (1838-1848). Jovan Nako, plemić, veleposednik i jedan od najznačajnijih zadužbinara Matice srpske, osnovao je 1837. godine fond „za popularisanje srpske književnosti“ iz kojeg je sve do Prvog svetskog rata finansirano objavljivanje mnogih knjiga. Godinu dana kasnije (1838), za predsednika Matice srpske izabran je plemić Sava Tekelija, prvi srpski doktor pravnih nauka i jedan od najvećih zadužbinara. On je u Pešti osnovao znameniti Tekelijanum, koji je postao sedište Matice srpske i središte kulturnih zbivanja. Tu su Svetozar Miletić i Jovan Đorđević 1847. godine pokrenuli almanah Slavjanka.

Po preseljenju u Novi Sad, Matica srpska je počela da izdaje časopis Matica (1865-1870), da bi se iz Letopisa izdvojila beletristika.

Na prelazu iz XIX u XX vek u Matici je razvijena bogata izdavačka delatnost pokretanjem edicije Knjiga za narod u okviru koje je od 1885. do 1932. godine objavljeno 160 knjiga. One su sa Kalendarom Matice srpske bile omiljeno i svima pristupačno štivo, publikovano u velikom broju primeraka. Ovu biblioteku popularnih knjiga Matica je štampala sredstvima iz fonda Petra Konjevića. Za razvoj književnosti i nauke veoma je važna i serija Knjige Matice srpske (1901-1929) u okviru koje je od 1901. do 1929. godine objavljeno 50 knjiga, od kojih su mnoge i danas veoma tražene među čitalačkom publikom. U međuratnom periodu Matica je obogatila izdavačku delatost štampanjem dela Mihajla Pupina, Jovana Cvijića, Milutina Milankovića, Vase Stajića, Jovana Erdeljanovića i mnogih drugih vrhunskih naučnika. Od prvorazrednog značaja za Maticu srpsku bilo je potpisivanje tzv. Novosadskog dogovora o srpskohrvatskom jeziku što je rezultiralo jedinstvenim Pravopisom i Rečnikom srpskohrvatskog književnog jezika. U drugoj polovini XX veka u Matici je intenzivno razvijana naučna delatnost. Ona je u znatnoj meri uticala i na izdavačku politiku. U tom periodu pokrenuto je više naučnih časopisa i objavljen je veliki broj naučnih radova domaćih i stranih autora.

Radi efikasnijeg organizovanja izdavačke delatnosti 1953. godine je osnovano Izdavačko preduzeće Matice srpske. U okviru njega nastale su edicije Danas, bele knjige poezije, bele knjige književne istorije. Za srpsku književnu baštinu izuzetno su značajne kolekcije Srpska književnost u 100 knjiga, Srpska književna kritika, sabrana dela Veljka Petrovića, Isidore Sekulić, Jovana Jovanovića Zmaja, Laze Kostića i mnogih drugih. Od 2007. godine tradiciju Izdavačkog preduzeća uspešno nastavlja Izdavački centar Matice srpske.