Poštovani proizvođaču mleka,

Vama i Vašoj cenjenoj porodici česitamo Novu 2001. Godinu sa kojom ulazimo u treći milenijum. Neka Vam ona protekne u zdravlјu i miru, neka bude ispunjena radom koji će biti nagrađen berićetnim plodovima.

Za rentabilnu proizvodnju mleka, osim drugih činilaca, neophodno je dobro poznavanje i primena savremenih dostignuća. Dugogodišnje izlaženje Mlekarskog kalendara sa njegovim praktičnim uputstvima za zemlјoradnike, proizvođače mleka, u kome je svake godine obrađivana po neka tema, našilo je na lep prijem i veliko zadovolјstvo korisnika. Zapažanja o njegovoj pogodnosti za masovno stručno obrazovanje zemlјoradnika proizvođača mleka inspirisala su nas da za Novu Godinu, sa kojom počinje novi milenijum, pripremimo njegovo specijalno izdanje u vidu Bukvara za proizvođače mleka, koji na jednom mestu obrađuje celokupnu tehnologiju proizvodnje mleka na zemlјoradničkim Gazdinstvima. Na taj način Vam se pruža mogućnost da se „ druženjem“ sa ovim Bukvarom, koji je ilustrovan brojnim skicama, lakše, brže i potpunije upoznate, (a neki i podsete) sa brojnim činiocima koji, direktno ili indirektno, utiču na dobijanje većih količina kvalitetnog i jeftinijeg mleka, a istovremeno i na očuvanje zdravlјa Vaših krava.

Evidencija u proizvodnji mleka, data u posebnom poglavlјu, omogućiće Vam da urednim unošenjem podataka u ovu svojevrsnu stajsku knjigu, pratite sve bitne činioce koji Vam daju preciznu sliku o rezultatima Vašeg rada. Kad budete osetili koristi od uredno vođene evidencije o utrošku rada, materijala, zdravstvenom stanju krava i ostvarenim finansijskim rezultatima, Vi ćete i u narednim Godinama samoinicijativno nastaviti ,,pisanje “ ove knjiGe.

Stručno usavršavanje, odnosno podizanje odgajivačko-zootehničkog nivoa i veterinarsko-zdravstvene kulture mora postati sastavni deo Vaših svakodnevnih napora, bez kojih se ne može postići ekonomična proizvodnja mleka. Ako to shvatite kao jedan od svojih zadataka, kao ličnu korist, ali i kao obavezu prema svome narodu, stvorićete uslove da svojim stručnim znanjem možete jeftinije da proizvodite, da isporučujete mleko bolјeg kvaliteta, da uspešnije radite i bolјe živite.

Iz TOG razloga Bukvar za proizvođače mleka, treba da postane Vaša porodična knjiga, jer on ima za cilј da sve ukućane upozna sa dostignućima u savremenoj tehnologiji proizvodnje mleka radi njene primene na Vašem Gazdinstvu. To će Vam omogućiti da postignete modernizaciju svoje farme, bolјe rezultate u iskorišćavanju proizvodnih mogućnosti svojih krava, visoki stepen proizvodnosti, a pšme i viši spšndard Vaišh ukućana.

Pri primeni savremene tehnologije preporučujemo Vam da konsultujete predstavnike sirovinske kontrolno-savetodavne službe Vaše mlekare, stručnjake osnovne polјoprivredne ili veterinarske službe iz vaše zadruge, a prema potrebi i stručnjake iz Područne ili Republičke polјoprivredne službe, koji će Vam pomoći u pravilnijem sprovođenju saveta iz ovog Bukvara. Stručno saznanje iz Vašeg Bukvara i saradnja sa polјoprivrednom i veterinarskom službom doprineće bolјem rezultatu Vašeg svakodnevnog mukotrpnog i hvale vrednog rada izuzetno značajnog za ishranu stanovništva i ekonomsku stabilnost naše privrede.

Primena savremene tehnologije iz oblasti proizvodnje i prvobitne obrade mleka, u uslovima tržišne privrede kada će morati da nastupi usklađivanje cene mleka sa činiocima koji utiču na njegovu proizvodnju, pomoći će Vam da proizvodite veće količine mleka bolјeg kvaliteta. Proizvodnjom kvalitetnog mleka doprinećete pravilnoj ishrani stanovništva, a Vašem Gazdinstvu omogućiti veći i ravnomerniji priliv novčanih sredstava.

novembar 2000. godine
u Beogradu Autor

Sadržaj

Predgovor

I IZGRADNјA STAJE

Uvod
Položaj staje u dvorištu seoskog domaćinstva
Uticaj različitih činilaca na izbor građevinskog materijala
Deblјina zidova u zavisnosti od vrste materijala
Izgradnja temelјa
Izgradnja zidova
Izgradnja poda
Izgradnja tavanice
Izgradnja krova
Načini provetravanja staje
Stajski prozori
Način smeštaja životinja
Vrste ležišta
Vezivanje životinja
Jasle u stajama za krave
Napajanje krava pomoću automatskih pojilica
Prostorija za prihvat mleka
Uređenje đubrišta

II ISHRANA KRAVA

Uvod
Program ishrane
Potrebe krava muzara u hranlјivim materijama i mogućnost njihovog
konzumiranja
Potrebe krava muzara u vodi
Uspostavlјanje pravilnog odnosa između uzdržnih i produktivnih potreba
Obezbeđenje stabilne i kontinuirane ishrane
Obroci treba da budu sastavlјeni od raznovrsnih hraniva
Količina i karakteristika obroka za krave muzare
Obroci za krave treba da su sastavlјeni od hraniva pretežno
proizvedenih na sopstvenim gazdinstvima
Činioci koji utiču na konzumiranje hrane
Činioci koji utiču na hranidbene potrebe krave
Uticaj ishrane i drugih spolјnih faktora na sastav i kvalitet mleka
Tehnika i organizacija ishrane
Zimska ishrana krava muzara
Letnja ishrana krava muzara
Ishrana krava u proizvodnom ciklusu
Ishrana i razmnožavanje
Preimućstva i način korišćenja silaže

III NEGA, ODREĐIVANјE STAROSTI I TEŽINE KRAVA

Nega kože i dlake
Nega papaka kod goveda
Obezrožavanje goveda
Određivanje starosti goveda
Određivanje starosti prema mlečnjacima
Određivanje starosti prema menjanju mlečnih zuba
Određivanje starosti prema stalnim zubima
Određivanje starosti prema rogovima
Određivanje „žive vage“ goveda

IV RAZMNOŽAVANјE GOVEDA

Opšte napomene
Oplodnja
Prvi pripust priplodnih junica
Pripuštanje krava
Uzroci jalovosti
Zasušenje krava
Priprema krave i tok telenja
Postupak sa kravom posle telenja
Prihvatanje teleta

V MERE ZA SPREČAVANјE BOLESTI KRAVA

Uvod
Znaci i načini utvrđivanja zdravstvenih poremećaja goveda
Preživanje i podrigivanje kao merilo opšteg zdravstvenog stanja krava
Uticaj ishrane na zdravstveno stanje krava
Sprečavanje unošenja zaraznih bolesti na gazdinstvo
Uzroci zaraznih bolesti i podizanje otpornosti organizma
Higijensko uklanjanje životinjskih leševa
Napajanje i mogućnost prenošenja zaraznih bolesti
Vazduh kao prenosilac zaraznih bolesti
Uništavanje muva
Zaštita od radijacije

VI NAJČEŠĆE BOLESTI KRAVA

Zapalјenje vimena
Nadun buraga
Davlјenje – začeplјenje jednjaka
Strani predmeti u predželucu
Leukoza goveda
Zaostajanje postelјice
Ispadanje materice
Pobačaj (abortus)
Suzbijanje metilјavosti
Želudačio-crevni paraziti i njihovo uništavanje
Piroplazmoza i suzbijanje krpelјa
Šuga
Lišaj goveda
Poremećaji u izmeni materija
Postupak sa ranama
Priručna apoteka
Rokovnik radova na zdravstvenoj zaštiti goveda

VII VIME I STVARANјE MLEKA

Kravlјe vime
Građa vimena
Mlečne ćelije i alveole
Žlezdani režnjić
Sisna cisterna
Sise
Oblici sisa
Različiti oblici vimena
Krvni sudovi vimena
Nadražaj vimena i mehanizam nalivanja mleka
Zadržavanje isticanja mleka

VIII MUŽA

Prirodni način pražnjenja vimena
Ručna muža
Muža zatvorenom šakom
Muža ispruženim palcem i kažiprstom
Muža savijenim palcem
Svetla, čista i provetrena staja
Čista muzna krava
Zdrav i savestan muzač
Pranjevimena
Masaža leve polovine vimena
Masaža desne polovine vimena
Predmuža
Muža u užem smislu
Domuzivanje
Činioci koji utiču na učinak muže
Mašinska muža
Prnncip rada mašnnske muže
Nameštanje muzne jedinice
Trajanje i nadzor muže
Naknadna muža (domuzivanje)
Skidanje muzne garniture
Dezinfekcija sisa
Međufazna dezinfekcija muzne garniture
Muža sa pokretnim kolicima
Muža u stojećim kantama
Mlekovodni sistem
Mašinska muža u izmuzištu

IX POSTUPAK SA MLEKOM POSLE MUŽE

Prihvatna mlekara
Ceđenje mleka
Hlađenje mleka
Načini hlađenja mleka

X PRANјE P DEZINFEKCNJA MLEKARSKE OPREME

Staja kao izvor zagađivanja mleka
Mlekarske posude kao izvor zagađivanja mleka
Faze pranja mlekarske opreme
Činioci koji utiču na efekat sanitacije
Pranje mlekarskog pribora i opreme
Pranje mašina za mužu

XI EVIDENCIJA U PROIZVODNјI MLEKA

Dnevna proizvodnja mleka (ne računajući potrebe teladi)
Mesečna proizvodnja mleka
Pregled krava i pojedinačne kontrole mleka
Pregled oplodnje i telenja
Pregled godišnjih obaveznih mera zdravstvene zaštite
Rezultati ispitivanja mastitis testom
Evidencija obolјenja u toku godine
Pregled dnevne isporuke mleka po mesecima
Isporuke i naplate mleka tokom godine
Kalendar osemenjavanja i očekivanog telenja za 2001/2002
Evidencija o obilasku gazdinstva
Prihod od mleka i sporednih proizvoda u dinarima
Evidencija utroška i vrednosti stočne hrane
Troškovi proizvodnje mleka u dinarima
Utvrđivanje cene koštanja 1 litra mleka

XII EKONOMSKO PROPAGANDNE PORUKE

Morava – Aleksandrovac
Stočna lizalica – Mačvanska Mitrovica
Stočarsko veterinarski centar – Krnjača
Dunav osiguranje – Beograd
Morpho – Beograd
Super laboratory – Beograd
Master frigo – Beograd
Gumilko – Gornji Milanovac
Zavod za mlekarstvo – Beograd

LITERATURA