Ovo dopunjeno i prošireno izdanje prozvodnje hleba sa opisom radioničko-zanatske proizvodnje hleba, belog i masnog peciva, zadovoljavaće dobrim delom naše potrebe kako prizvodnje, tako i stručih kadrova.
Kao što je ranije naglašeno, knjiga je pisana sa aspekta hemijskog inženjerstva za obrazovanje stručnih kadrova, kao i za prktično korišćenje u proizvodnim pogonima hleba i peciva. Sama knjiga čini jedinstvenu celinu prikaza proizvodnje hleba i peciva, počev od osobina osnovnih sirovina, tehnoloških operacija, pratećih procesa i koncepcije i načina rukovođenja pogonima za proizvodnju hleba i peciva.
Ovakav svestran pristup obrade osnovnih činilaca proizvodnje hleba i peciva, kao i njihove energetske i biološke vrednosti u našoj ishrani, čini ovo izlaganje eveobuhvatnim, a uzročnosti i njihove posledice logičnim, dok konkretnost izlaganja omogućava njihovu uspešnu primenu u proizvodnji, što je cilj ovog izlaganja.
Većina iznetih podataka, kao i mogućih načina rešavanja proizvodnih problema, proisteklo je iz procesa, odnosno direktno iz proizvodnje, što sa podacima iz postojeće literature današnjeg pekarstva čini ovu knjigu jedinstvenom po širini obrade osnovnih činilaca proizvodnje, kako po stepenu opisa tako i po mogućnosti njene primene.
Prema svemu izloženom, mišljenja sam da će ova knjiga koristiti kako za obrazovanje kadrova za pekarsku proizvodnju, tako i za njenu direktnu primenu za potrebe pekarske proizvodnje hleba i peciva.
Dipl. inž. Živomir R. Lekić
Uvid u sadržaj i stručni stepen obrade teksta „Tehiologija proizvodnje hleba i peciva“ od inž. Živomira R. Lekića
Dati opis proizvodnje hleba i peciva pruža uvid u sve osnovne procese i tehnološke operacije koje prate ovu proizvodnju, kako mehanizovanu kontinualnu, tako i diskontinualnu – zanatsku.
Proizvodnja hleba je prikazana sa svim pratećim energetskim činiocima karakterističnim za mehanizovanu proizvodnju hleba i peciva. Kod opisa uloge hleba u našoj ishrani, dat je prikaz naših dnevnih potreba, kao i energetske i biološke vrednosti hleba.
Opis sirovina za proizvodnju hleba i peciva prikazan je višestrano, posebno sa gledišta svake proizvodne operacije. Prikaz kategorizacije brašna (koja pruža uvid u kvalitet proizvoda) dat je numeričkim vrednostima.
Prikazana su svojstva lebdećih čestica brašna. njihovog delovanja na zaposlene, bez svojstva eksplozivne prirode, karakteristične za neke lebdeće čestice različitih supstanci.
Samim tim, prikaz proizvodnje hleba i peciva dat je sveobuhvatno i pruža uvid u mogućnosti uspešne proizvodnje i vrednosti hleba kao životne namirnice.
Recenzija obuhvata deo knjige u kome je u devet poglavlja (V do HŠ) od 240. do 338. strane opisana industrijska proizvodnja hleba i poglavlje XIV od 338. do 368. strane gde su opisane osnovne karakteristike zanatske proizvodnje hleba i peciva. Navedena poglavlja sadrže 10 tabelarna, 23 grafička i 2 šematska prikaza.
U petom poglavlju (od 240. strane) je opisana tehnološka operacija pečenja hleba. Dat je detaljan pregled energetskih bilansa u toku pečenja prikazom: ukupnih energetskih potreba. utrošaka energije i utroška goriva. Opisani su: toplotni režimi, tipovi peći, postupak i efekti uvođenja pregrejane vodene pare, a posebno je dat akcenat na fizičke, biohemijske i koloidne procese u toku pečenja. Prikazani su pokazatelji završetka procesa pečenja i načini senzorne ocene kvaliteta gotovih. proizvoda. Na kraju poglavlja opisani su postupci ispravnog skladištenja, hlađenja, pakovanja i disgribucije, kao činilaca očuvanja kvaliteta gotovih proizvoda.
Šesto poglavlje detaljno opisuje skladištenje i dnevno lagerovanje hleba u skladu sa potrebama tržišta. U sedmom poglavlju je opisan način isporuke hleba i ambalaža. a u osmom poglavlju, postupak dopremanja hleba u transportna vozila u cilju očuvanja kvaliteta proizvoda i ispunjenja propisanih higijensko-sanitarnih normi.
U devetom poglavlju je prikazana produktivnost radnika u uslovima industrijske proizvodnje, a deseto poglavlje opisuje prinos hleba (randman), koji je sa tehno-ekonomskog aspekta pravo merilo uspešnosti industrijske proizvodnje hleba.
Jedanaesto poglavlje opisuje bolesti hleba i njihove izazivače (bakterije i gljive), kao i načine sprečavanja bolesti pravilnom pripremom sirovina’ i ispravnim vođenjem tehnološkog procesa proizvodnje. Dvanaesto poglavlje opisuje greške (defekte), koje se javljaju kao posledica nepravilnog vođenja tehnološkog procesa proizvodnje. Trinaesto poglavlje opisuje pravilno vođenje tehnološkog procesa proizvodnje hleba, čime se greške u proizvodnji svode na najmanju meru.
U četrnaestom poglavlju dat je praktičan opis proizvodnje u zanatskim uslovima, sa osnovnim karakteristikama, recepturama i kratkim opisom tehnološkog procesa proizvodnje nekih specijalnih vrsta hleba i peciva.
Knjiga „Proizvodnja hleba i peciva“ zaslužuje pažnju u stručnom pogledu, jer detaljno opisuje sve tehnološke operacije industrijske i zanatske proizvodnje hleba i peciva. Može da pruži pomoć u stručnom osposobljavanju, za rukovođenje proizvodnjom u industrijskim i zanatskim uslovima i u sticanju osnovnog znanja iz oblasti pekarske proizvodnje.
Knjiga u nekoliko poglavlja objedinjuje sva bitna i neophodna znanja iz oblasti pekarske tehnologije i može u praksi da pruži značajnu pomoć licu koje rukovodi procesom proizvodnje hleba i peciva.
Knjiga predstavlja uspešan spoj stručnog i praktičnog znanja iz oblasti pekarske tehnologije i može da doprinese shvatanju složenog procesa industrijske proizvodnje hleba i peciva.
Zaključak
Recenzijom navedenih poglavlja, može se dati pozitivno mišljenje o ovom delu knjige i saglasnost za štampanje rukopisa.
Recenzent:
Mr Dejan N. Davidović dipl. ing. tehnologije „Žitopek“ a.d. Niš
Sadržaj
Predgovor
Uvid u sadržaj i stručni stepen obrade teksta „Tehnologija proizvodnje hleba i peciva“ od inž Živomira R. Lekića
Recenzija
Poglavlje I
Ishrana kao osnovni faktor naših životnih potreba
Način obrade i procesi korišćenja hrane u našem organizmu
Usta, prva faza prerade hrane
Želudac, uloga i funkcija varenja
Jetra, važnost i funkcije
Vaskularne funkcije jetre ( stvaranje rezervi i filtracija krvi)
Sekrecijske fukncije jetre (lučenje žuči u crevni trakt-duodenum, početak tankog creva)
Metabolističke funkcije jetre (koje se tiču većine metabolističkih sistema u telu)
Metabolizam ugljenih hidrata u jetri
Metabolizam masti u jetri
Metabolizam proteina u jetri
Pankreas – uloga pri varenju hrane
Tanko crevo, organ za apsorpciju sokova u sistemu varenja
Debelo crevo, završna uloga u varenju hrane
Šematski prikaz (hidrolize) varenja ugljenih hidrata, masti i belančevina
Energetski oblici hrane u našem organizmu
Adenozintrifosfat, osnovni oblik energije u funkciji organizma
Osnovne potrebe energije našeg organizma
Energija za transport kroz membranu materija potrebnih za životnu aktivnost ćelija
Energija za sintezu novih jedinjenja
Energija za mehanički rad
Specifične vrednosti potreba i iskorišćenja hrane od strane našeg organizma
Bazalni metabolizam
Rast (potrebe za određeni uzrast)
Specifično dinamijsko delovanje hrane
Gubici energije putem ekskreta
Energija za telesnu aktivnost
Osnovne dnevne energetske potrebe našeg organizma
Naše potrebe u hrani-ravnoteža u ishrani
Energetske vrednosti osnovnih sirovina hrane
Potrebe i uloga osnovnih sirovina i drugih pratećih materija u našoj ishrani
Potrebe za belančevinama
Potrebe za mastima
Potrebe za ugljenim hidratima
Potrebe za vitaminima
Potrebe za mineralima
Prosečni sastav životnih namirnica (učešće belančevina, masti i ugljenih hidrata)
Hleb kao životna namirnica
Biološka vrednost hleba
Belančevinska vrednost hleba
Mineralna vrednost hleba
Vitaminska vrednost hleba
Energetska vrednost hleba
Hemijski sastav pšeničnog brašna
Količine polubelog brašna po kg hleba (za prinos-randman, od 1,435 hleba po kg brašna, gubili samo upek i isušenje)
Energetske vrednosti polubelog hleba pri ishrani
Energetska vrednost polubelog hleba prema stepenu iskorišćenja u našem organizmu
Učešće i odnos osnovnih sirovina u našoj ishrani
A) tablični pregled dnevnih potreba osnovnih sirovina hrane (12600 KJ ili 3000 kcal), gde je njihov odnos kao kod majčinog mleka
B) tablični pregled dnevnih potreba osnovnih sirovina (12600 KJ ili 3000 ksa1), gde je njihov odnos, prosečne ishrane naprednijih zemalja
C) Tablični uporedni pregled učešća osnovnih sirovina pri dnevnoj ishrani samo hlebom
Tabela i grafici uporednih pregleda učešća osnovnih sirovina (masti, belančevina i ugljenih hidrata) pri različitoj ishrani
Pregled osobina osnovnih sirovina hleba
Potrebe i učešće osnovne sirovine-masti, pri nadoknadi dnevnih energetskih potreba hlebom
Potrebe i učešće osnovne sirovine belančevina pri nadoknadi dnevnih energetskih potreba samo hlebom
Potrebe i učešće osnovnih sirovina ugljenih hidrata pri nadoknadi dnevnih energetskih potreba samo hlebom
Osnovne karakteristike hleba, njegov značaj u našoj ishrani i proizvodnja
Poglavlje II
Šema mehanizovane proizvodnje hleba
Poglavlje III
Sirovine za proizvodnju hleba
Osnovne pšenične vrste za proizvodnju hleba
Osnovne fizičke karakteristike zrna pšenice
Hemijske karakteristke zrna (pšenice)
Kvalitet i klasiranje pšenice (prema količini i kvalitetu belančevina brašna)
Brašno kao mlinski proizvod (za proizvodnju hleba)
Prečišćavanje pšenice
Pranje pšenice i podešavanje vlažnosti
Operacija mlevenja pšenice
Operacije mešanja i oplemenjivanja brašna
Sastav pšeničnog brašna
Elementi kvaliteta brašna
Kvalitetni broj i grupe brašna
Grafički prikaz kvalitetnog broja i grupe pšeničnog brašna
Karakteristke pojedinih grupa brašna
Struktura i osobine osnovnih čestica-brašna
Dimenzije čestica brašna i tipovi brašna
Površina čestica brašna po jedinici mase (m2/kg)
Lebdeće čestice brašna
Smeša vazduh-brašno (disperzni sistem) i mogućnost oksidacionog procesa eksplozivne prirode
Uskladištenje brašna za potrebe proizvodnje hleba
Uskladištenje brašna u rasutom stanju
Uskladištenje uvrećenog brašna
Zrenje i mešanje brašna
Promene vlage brašna
Promena kiselosti brašna
Promene belančevinsko-proteinaznog kompleksa brašna
Promene ugljenohidratnog-amilaznog kompleksa brašna
Promene masti brašna
Procesi i uslov koji ubrzavaju-skraćuju zrenja brašna
Ubrzanje zrenja bašna pneumatskim transportom
Ubrzavanje zrenja brašna primenom hemijskih poboljšivača
Suštinska zbivanja pri zrenju brašna
Priprema mešavina brašna za proizvodnju hleba
Režim provetravanja skladišta brašna
Proces promena nasipne težine brašna u toku uskladištenja i procesa
prelaza brašna iz praškastog stanja u čvrstu fazu („ugrudvane“ strukture)
Kvasac (sacharomyces cerevisiae) kao osnovna sirovina kod proizvodnje hleba
Kuhinjska so (natrijumhlor-NaCl) kao sirovina za potrebe proizvodnje hleba
Voda kao sirovina kod proizvodnje hleba
Pomoćne sirovine-aditivi kod proizvodnje hleba
Zavisnosti kvaliteta hleba od osobina osnovne sirovine brašna
Zavisnost kvaliteta hleba od tehnoloških mera kod proizvodnje hleba
Priprema osnovne sirovine-brašna, za potrebe proizvodnje hleba
Primena određenih režima operacije pripreme testa
Promena na belančevinama u toku operacije zamesa testa
Promena na ugljenim hidratima u toku operacije zamesa testa
Promene na mastima u toku operacije zamesa testa
Dodavanje poboljšivača-aditiva, čijim se karakterističnim osobinama dopunjavaju loše strane brašna
Vrste poboljšivača-aditiva prema prirodi delovanja
Poboljšivači-aditivi oksidacione prirode kod proizvodnje hleba
Poboljšivači-aditivi enzimatske prirode kod proizvodnje hleba
Proteolitički enzimi kao aditivi kod proizvodnje hleba
Amilolitički enzimi kao aditivi kod proizvodnje hleba
Enzimi masti i lipida (lipaze) kao aditivi kod proizvodnje hleba
Vrste poboljšivača aditiva enzimatskog delovanja prema postupku dobijanja
Dobijanje enzimskih preparata vegetativnim postupkom za potrebe proizvodnje hleba
Dobijanje enzimskih preparata mikrobiološkim putem za potrebe proizvodnje hleba
Poboljšivači porvšnnsko-aktivnog delovanja (PAM-površinsko aktivne materije) kod proizvodnje hleba
Priroda delovanja P AM u svojstvu emulgatora kod proizvodnje hleba
Vrste PAM kao neposrednih poboljšivača kvaliteta hleba
Spenifično delovanje PAM na prateće proizvodne pronese kod pronzvodnje hleba
Uticaj PAM na kvalitet testa i njegovog lepka
Uticaj PAM na proces pečenja i čuvanja uskladištenog proizvoda
Uticaj PAM na kvalitet hleba
Pobošljivači aditivi kombinovane prirode kod proizvodnje hleba
Poglavlje IV
Karakteristike i osobine osnovnih sirovina u tehnološkim
operacijama proizvodnje hleba
Osnovne sirovine kod proizvodnje hleba
Brašno kao osnovna komponenta testa, odnosno hleba, kao činilac
kvaliteta i snage brašna
Belančevine brašna kao faktor njegovog kvaliteta kod prozvodnje hleba
Određivanje snage brašna po količini i kvalitetu lepka
Određivanje količine lepka (glutena) u pšeničnom brašnu
Određivanje kvaliteta lepka u pšeničnom brašnu
Organoleptička metoda određivanja kvaliteta lepka
Objektivne metode oređivanja kvaliteta lepka
a) Određivanje kvaliteta lepka na osnovu metode bubrenja i peptizacije belančevina u rastvorima kiselina
b) Određivanje kvaliteta lepka na osnovu njegovih fizičkih (reoloških) osobina
Određivanje snage brašna na osnovu fizičkih (reoloških) osobina testa
Određivanje snage brašna na osnovu deformacije testa -po stepenu rasplinjavanja loptica testa
Određivanje snage brašna na osnovu deformacije testa po stepenu uranjanja u testo, tela određenog profila (pomoću penetrometra)
Određivanje snage brašna na osnovu fizičkih promena osobina testa u toku operacije zamesa testa (pomoću laboratorijskog uređaja farinografa)
Farinograf kao pokazatelj utroška rada za operaciju zamesa testa
Određivanje snage brašna na osnovu fizičkih svojstava testa na rastezanje (pomoću laboratorijskog uređaja eksetenzografa)
Utvrđivanje snage brašna na osnovu fizičkih osobina testa (elastičnosti i rastezljivosti), pomoću alveografa
Određivanje snage brašna metodom probnih pečenja
Određivanje snage brašna standardnom metodom probnog pečenja
Određivanje snage brašna diferencijalnom metodom probnog pečenja
Ostali pokazatelji snage brašna
Sedimentacione osobenosti čestica brašna i njihov uticaj na snagu brašna
Boja brašna i njegova sposobnost tamnjenja
Krupnoća čestica brašna i snaga brašna
Ugljeni hidrati pšeničnog brašna – skrob
Skrob kao dopunski izvor gasovite komponente u procesima fermentacije kod proizvodnje hleba
Zapremina SO2 u toku proizvodnje hleba – direktni postupak pripreme testa (dva premesivanja + priprema testa za obradu – tri premesivanja)
Količine ugljendioksida (SO2) i etanola (C2H5OH) u toku aerobnog procesa fermentacije kod proizvodnje hleba
Količine nastalog etanola (S2N50N) u toku anaerobnog procesa fermentacije kod proizvodnje hleba
Uloga skroba u procesu klajsterizacije kod proizvodnje hleba
Kiselost sredine i osobenosti a i r-amilaza
Temperatura sredine i aktivnost a i r-amilaza
Vlažnost sredine, koloidne promene skroba i aktivnosti amilaza
Promene skroba pri potpunom procesu klajsterizacije uz učešće odgovarajuće količine vode, optimalnog toplotnog delovanja i enzimatske aktivnosti (odnos supstrata i vode 1:6,6)
Koloidne promene skroba kada je odnos substrata i vode 1,1:1,0 (53% substrata i 47% vode)
Promene konzistencije u komadima koji se progrevaju pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Ostali ugljeni hidrati pšeničnog brašna kod proizvodnje hleba
Monosaharidi pšeničnog brašna
Disaharidi pšeničnog brašna
Oligosaharidi pšeničnog brašna
Pentozani pšeničnog brašna
Celuloza pšeničnog brašna
Lipidi pšeničnog brašna
Pregled uloga osnovnih komponenata brašna (kod proizvodnje hleba) i njihov uticaj na snagu brašna
Uloga belančevina na snagu brašna kod prouzvodnje hleba
Uloga ugljenih hidrata kod proizvodnje hleba
Uloga masti kod prizvodnje hleba
Kvasac (8s), osnovne karakteristike značajne za proizvodnju hleba
Kuhinjska so – osnovne karakteristike od značaja kod proizvodnje hleba
Voda – osnovne karakteristike od značaja kod proizvodnje hleba
Šećer kao aditiv kod proizvodnje hleba
Masti kao aditiv kod proizvodnje hleba
Toplotni režimi kod pripreme testa pri proizvodnji hleba
Poglavlje V
Osnovne tehnološke operacije, prateći procesi i oprema kod proizvodnje hleba
Pripreme sirovina za tehnološke operacije kod proizvodnje hleba
Brašno u tehnološkim operacijama i procesima kod proizvodnje hleba
Operacija preuzimanja brašna određenog recepturom proizvoda za potrebe proizvodnje hleba
Operacija prosejavanja brašna za namenske potrebe zamesa testa kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate operaciju prosejavanja brašna za potrebe zamesa testa kod proizvodnje hleba
Oprema za prosejavanje brašna za potrebe zamesa testa kod proizvodnje hleba
Operacija odmeravanja brašna za potrebe zamesa testa kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate tehnološku operaciju odmeravanja brašna kod šaržiog zamesa testa
Oprema za tehnološku operaciju odmeravanja brašna kod šaržnog zamesa testa
Temperiranje brašna prema potrebama i uslovima proizvodnih operacija kod proizvodnje hleba
Voda u operacijama i procesima proizvodnje hleba
Tehnološka operacija pripreme vode za potrebe zamesa testa kod proizvodnje hleba
Tehnološka operacija odmeravanja vode za potrebe zamesa testa
Tehnološka operacije određivanja temperature vode za potrebe zamesa testa
Prilog: Izvođenje jednačine za temperatursko stanje vode za potrebe zamesa testa
Voda u tehnološkim procesima njene pripreme za potrebe zamesa testa
Oprema za odmeravanje i doziranje vode za potrebe operacije zamesa testa
Kvasac (8s.) u tehnološkim operacijama i procesima kod proizvodnje hleba
Koncentraiija kvasnih ćelija u testu (za potrebe procesa fermentacije) kod proizvodnje hleba
Prisustvo fermentirajućih šećera u testu kod proizvodnje hleba
Prisustvo pomoćnih sirovina u testu, kuhinjske soli i dr
Temperatura testa kao faktor fermentativnih procesa kod pripreme testa pri proizvodnji hleba
Kiselost (sredine) testa u toku pripreme za potrebe proizvodnje hleba
Operacija pripreme kvasca kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate aktivnost kvasca pri operacijama pripreme testa kod proizvodnje hleba
Anaerobni proces razgradnje glukoze u ćelijama animalne prirode
Proces glikolize
Proces alkoholnog vrenja
Aerobni proces metabolizma ugljenih hidrata
Oprema za pripremu suspenzije kvasca za potrebe fermentacije testa kod proizvndnje hleba
Šaržni suspenzatori kvasca sa pojedinačnim pripremama suspenzije, posebno za svaku operaciju zamesa testa
Šaržni suspenzatori kvasca ( b.s.) za veći broj operacija zamesa testa
Kuhinjska so u tehnološkim operacija i pratećim procesima kod proizvodnje hleba
Tehnološke operacije i postupci dodavanja kuhinjske soli kod proizvodnje hleba
Prateći procesi delovanja kuhinjske soli na prisutne komponente testa kod proizvodnje hleba
Osobenosti vodenih rastvora kuhinjske soli u operacijama za pripremu testa kod proizvodnje hleba
Dejstvo kuhinjske soli na osnovne komponente brašna (u operacijama
pripreme testa kod proizvodnje hleba): belančevine, enzime i ugljene hidrate
a) Dejstvo kuhinjske soli na belančevine brašna (kod pripreme testa za proizvodnju hleba
b) Dejstvo kuhinjske soli na prisutne enzime testa-amilaze u postupku pripreme testa kod proizvodnje hleba
c) Dejstvo kuhinjske soli na ugljene hidrate u toku pripreme testa kod prizvodnje hleba
Dejstvo kuhinjske soli na ćelije kvasca (Sc) pri operaciji pripreme testa za proizvodnju hleba
Osmotski efekat difuzije molekula vode između ćelija kvasca i rastvora kuhinjske soli (vanćelijskog rastvora)
Izotonični rastvori
Hipertonični rastvori
Hipotonični rastvori
Izotonično stanje osmatski aktivnih materija u ćelijskom i vanćelijskom rastvoru kod viših ćelijskih organizama
Osmatsko stanje rastvora kuhinjske soli i ćelija kvasca u sistemu testa kod proizvodnje hleba
Inhibitorsko delovanje jona na aktivnost fermenata značajnih za životnu aktivnost kvasnih ćelija*
Oprema za pripremu kuhinjske soli (za potrebe proizvodnje hleba), koja se dodaje pri operaciji zamesa testa
Aditivi – tehnološke operacije pripreme aditiva, prateći procesi operacija pripreme aditiva i oprema za tehnološke operacije pripreme aditiva
Tehnološke operacije pripreme aditiva u postupku zamesa testa kod proizvodnje hleba
Tehnološke osobenosti nekih aditiva pri operaciji pripreme testa kod proizvodnje hleba
Oprema za pripremu i doziranje aditiva u postupku zamesa testa kod proizvodnje hleba
Zames testa kod proizvodnje hleba
Tehnološka operacija zamesa testa kod proizvodnje hleba
Indirektni postupak, (izrada testa u dve faze)
Direktni postupak (izrada testa jednofazno), pri čemu se sve sirovine dodaju jednovremeno (prema recepturi), za određenu šaržu za zames testa
Pratećn tehnološki procesi pri operaciji zamesa testa kod proizvodnje hleba
Fizičko-koloidni procesi
Biohemijski procesi kod zamesa testa
Oprema za operaciju zamesa testa kod proizvodnje hleba
Sporohodne mesilice testa kod proizvodnje hleba
Intezivne mesilice testa kod proizvodnje hleba
Brzohodne mesilice testa („superbrzohodne“)
Mesilice testa sa efektom zamesa primenom visokog pritiska pri mešenju testa
Pregled osnovnih karakteristika pojedinih tipova mesilica testa kod proizvodnje hleba
Fermentacija testa kod proizvodnje hleba
Fermentanija testa u masi (prvi stepen fermentacije – direktan postupak zamesa testa)
Procesi koji prate fermentaciju testa u masi, odnosno mere pri izostavljanju fermentacije u posudama
Procesi koji prate fermentaciju testa u masi, tj. posudama (prvi stepen fermentacije testa)
Procesi koji prate dopunske operacije i mere izostavljenog procesa
fermentacije u posudama
Emflou postupak pripreme testa
Bejker -du Mejker postupak (Baker do Maker) pripreme testa
Oprema za potrebe fermentacije testa u masi
Posuda za fermentaciju testa u masi
Fermentacione komore za fermentaciju testa u masi
Mesilice za operaciju premesivanja testa pri fermentaciji testa u masi (posudama)
Tehnološka operacija deobe testa na komade za određenu gramaturu proizvoda
Procesi koji prate operaciju deobe testa na komade (kod proizvodnje hleba)
Oprema za operaciju deljenja testa na komade određene gramature
Tehnološka operacija okruglog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate operaciju okruglog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Oprema za tehnološku operaciju okruglog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Tehnološka operacija „odmaranja“ okruglo oblikovanih komada testa kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate operaciju odmaranja komada testa kod proizvodnje hleba
Vreme odmaranja komada testa u intermedijarnoj komori
Temperaturski režim u intermedijarnoj komori
Relativna vlažnost u intermedijarnoj komori
Oprema za tehnološku operaciju odmaranja okruglo-oblikovanih komada testa kod proizvodnje hleba
Tehnološka operacija duguljastog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate operaciju duguljastog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Oprema za operaciju duguljastog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Tehnološka operacija fermentacije oblikovanih (duguljastih ili okruglnh) komada testa
Prisustvo kvasnih ćelija (S.c.) i fermentativnih šećera u komadima testa, kao uslov fermentativnih procesa kod proizvodnje hleba (standardne proizvodnje)
Određeni režim mirovanja oblikovanih komada testa (fermentacije oblikovanih komada testa), kao uslov uspešnosti fermentacionog procesa
Temperatura komore za fermentaciju oblikovanih komada testa
Vlažnost komore za fermentaciju oblikovanih komada testa
Vreme fermentacije oblikovanih komada testa
Procesi koji prate operaciju fermentizacije oblikovanih komada testa u komori za fermentizaciju
Oprema za fermentaciju oblikovanih komada testa
A. Komore sa kontinualnom operacijom fermentacije oblikovanih komada testa:
B. Komore sa diskontinualnom operacijom fermentacije oblikovanih komada testa:
Konvejerke komore za fermentaciju oblikovanih komada testa (kontinualne operacije fermentacije)
Trakaste komore za fermentaciju oblikovanih komada testa kontinualne operacije fermentacije
V, Komore za fermentaciju oblikovanih komada testa na kolicima, za procese fermentacije i pečenja
V Komore za fermentaciju oblikovanih komada testa sa poteznim aparatima na kolicima za fermentaciju
Tehnološka operacija predaje fermentiranih komada testa iz fermentacione komore u peć
Procesi koji prate tehnološku operaciju ubacivanja fermentiranih komada testa iz fermentacione komore u peć
Tehnološka oprema za ubacivanje fermentiranih komada testa iz fermentacione komore u peć
Oprema za pojedinačno ubacivanje komada testa u pećnicu kod proizvodnje hleba
Oprema za ubacivanje komada testa u pećnicu sa poteznim aparatima
Oprema za ubacivanje fermentiranih komada testa u pećnicu na kolicima za fermentaciju i pečenje
Oprema za ubacivanje komada testa iz fermentacione komore u pećnicu, kod mehanizovane operacije pečenja pri proizvodnji hleba
Tehnološka operacija površinske obrade komada testa kod proizvodnje hleba
Površinska obrada komada testa operacojim narezivanja
Površinska obrada komada testa postupkom premazivanja testanih komada skrobnim gelom
Površinska obrada komada testa delovanjem vodene pare po površini komada testa
Procesi koji prate površinsku obradu komada testa
Procesi kod površinske obrade narezivanja komada testa
Procesi kod površinske obrade testa njegovim premazivanjem skrobnim gelom
Procesi kod površinske obrade komada testa delovanjem vodenom parom („švelovanjem“)
Oprema za tehnološku operaciju površinske obrade komada testa
Oprema za tehnološku operaciju narezivanja komada testa (kod površinske obrade testa)
Oprema za tehnološku operaciju nanošenja skrobnog gela na komade testa (kod površinske obrade komada testa)
Oprema za tehnološku operaciju površinske obrade komada testa pomoću vodene pare (uređajima za „švelovanje“)
Tehnološka operacija pečenja kod proizvodnje hleba
Uloga operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Načini progrevanja komada koji se peku kod proizvodnje hleba, kao i priroda
toplotnih izvora za moguće operacije pečenja
Režim operacije pečenja ako se toplota dovodi do komada koji se peku, toplotnim efektima; zračenja, konvekcije i kondukiije
Operacija pečenja ako se toplota stvara odnosno proizvodi, u samim
komadima testa, uz jednovremeno progrevanje komada po celoj njegovoj masi
Mogućnost operacije pečenja ako se primene kombinovani izvori pečenja, sa toplotnim izvorima u komadima koji se peku i toplotnim izvorima izvan komada
Opšte karakteristike toplotne energije koja se koristi kod današnje
operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Provođenje toplote – kondukcija
Prelaz toplote – konvekcija
Progrevanje komada koji se peku toplotnim efektom zračenja
Toplotni efekat kondenzacije vodene pare pri operaciji površinske obrade komada testa
Tehnološka operacija pečenja kod proizvodnje hleba
Procesi koji se manifestuju promenama fizičke prirode pri operacijama pečenja kod proizvodnje hleba
Obrazovanje gornje kore na komadima koji se peku kod proizvodnje hleba
Obrazovanje donje kore na komadima koji se peku kod proizvodnje hleba
Obrazovanje i formiranje sunđersto-šupljikave strukture sredine hleba pri
operacji pečenja kod proizvodnje hleba
Promene temperature i vlažnosti u komadima testa u toku operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Promene vlažnosti u komadima koji se peku kod proizvodnje hleba
Toplotna energija za proces pečenja i operaciju pečenja kod proizvodnje hleba
Toplotna energija za proces pečenja kod proizvodnje hleba (iskorišćena toplota)
Pregled utroška toplotne energije za proces pečenja kod proizvodnje hleba, tipa „vekni“, pri „upeku“ od 0,13 kg po kg hleba (1150 grama testa, 130 grama upek, 20 grama sušenje), za 100 hleba
Toplotna energija za operaciju pečenja kod proizvodnje jednokilogramskih komada hleba na tunelskim pećima (korisna i gubici)
Toplotni gubici pri operaciji pečenja (na tunelskim pećima) kod jednokilogramskih komada hleba
Energetske toplotne potrebe koje prate proizvodnju hleba, pored potreba za operaciju pečenja
Toplotna energija za potrebe provetravanja skladišta gotovih proizvoda
Toplotna energija za potrebe pripreme tople vode za tehnološke i sanitarno-higijenske potrebe
Toplotna energija za zagrevanje proizvodnih i poslovnih prostorija u pogonima za proizvodnju hleba u zimskom periodu
Toplotna energija za potrebe vlaženja fermentacione komore za oblikovane komade testa (druga faza fermentacije)
Pregled utroška toplotne energije u mehanizovanim pogonima pekara kod proizvodnje hleba
Toplotna moć tečnih i gasovitih goriva kod proizvodnje hleba (kao i drugih svojstava korišćenih goriva
Potrošnja električne energije za proizvodne mehaničke operacije kod mehanizovane proizvodnje hleba (kapaciteta ssa 1200 kg/h u komadima od 0,8 kg)
Ukupne potrebe toplotne i električne energije kod proizvodnje hleba, u mehanizovanim pogonima pekara
Toplotni režimi tehnološke operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Pregled osnovnih činilaca režima pečenja kod proizvodnje hleba u zidanim pećima („turskim“), u zavisnosti od temperature pećnice i vremena pečenja
Tipovi peći za operaciju pečenja kod proizvodnje hleba i peciva
Peći sa diskontinualnim (šaržnim) zagrevanjem pećnica (pećnica je i ložište) i šaržnom operacijom pečenja
Peći sa kontinualnim progrevanjem pećniie i šaržnim-diskontinualnim operacijama pečenja
Električne peći kod proizvodnje hleba i peciva
Parne peći kod proizvodnje hleba
Konvekiijske peći za operciju pečenja kod proizvodnje hleba i peciva
Peći sa diskontinualnim operacijama pečenja i zagrevanjem pećnice recirkulacijom dimnih gasova, nastalih sagorevanjem goriva u ležištu peći
Peći sa kontinualnim zagrevanjem i kontinualnom operacijom pečenja kod proizvodnje hleba
Tunelske peći za operaciju pečenja kod proizvodnje hleba i peciva
Režim pečenja kod tunelskih peći pri proizvodnji hleba
Toplotni efekat i vreme progrevanja pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba na tunelskim pećima
Površinska obrada komada testa delovanjem vodene pare po komadima koji se peku, operacojom „švelovanja“
Karakteristike operacije švelovanja pri progrevanju komada testa kod operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Energetski efekti vodene pare pri operaciji švelovanja kod proizvodnje hleba
Uticaj vlažnosti pećnice na stepen upeka kod proizvodnje hleba
a. Vodena para u tunelskoj peći zaostala pri operaciji površinske obrade komada testa
b. Vodena para u pećnici nastala operacijom pečenja pri proizvodnji hleba
Odnos progrevanja komada koji se peku (kod proizvodnje hleba), toplotnim efektima zračenja i kondukcije u tunelskim pećima
Toplotna energija za operaciju pečenja na tunelskim pećima kod proizvodnje hleba
Procesi koji prate operaciju pečenja kod proizvodnje hleba
Procesi fizičke prirode kod operacije pečenja pri proizvodnji hleba
Promene konzistencije testa pri progrevanju u toku operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Promene zapremine komada koji se peku kod proizvodnje hleba
Stepen dopunske fermentacije u peći kod proizvodnje hleba, kao uticajni faktor kvaliteta proizvoda
Površinska obrada komada testa kao činilac uvećanja zapremine komada koji se peku (kod proizvodnje hleba)
Režim pečenja – temperatura, vreme pečenja, način progrevanja (zračenje, kondukcija i konvekcija) i vlažnost pećnice, kao faktori zapremine komada kod proizvodnje hleba
Priroda osnovne sirovine-brašno, kao činilac zapremine (stepena narastanja) pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Obezvodnjavanje površine komada koji se peku kod proizvodnje hleba uz efekat formiranja kore
Pojava šuma (zvučnog efekta) u komadima koji se peku na završetku operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Procesi mikrobiološke prirode koji prate operaciju pečenja kod proizvodnje hleba
Procesi biohemijske prirode pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Procesi koloidne prirode pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Svojstva belančevina i promene na belančevinama brašna u toku proizvodnje hleba
Koloidne promene na belančevinama brašna u toku proizvodnje hleba
Koloidni procesi bubrenja belančevina brašna pri operaciji zamesa testa kod proizvodnje hleba
Koloidni procesi denaturacije belančevina brašna pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Svojstva skroba i promene na njemu u toku proizvodnje hleba (osnovne karakteristike)
Koloidne promene skroba u toku proizvodnje hleba
Koloidni proces bubrenja skroba pri operacijama pripreme testa kod proizvodnje hleba
Koloidni proces klajsterizacije skroba u toku progrevanja pri operaciji pečenja kod proizvodnje hleba
Pokazatelji završetka operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Ocenjivanje kvaliteta hleba neposredno posle operacije pečenja
Procena kvaliteta proizvoda na osnovu izgleda- stanja i boje kore, kao i zapremine
Stepen vlažnosti u gotovom proizvodu, hlebu, kao i u poluproizvodu u pojedinim fazama proizvodnje hleba
Tehnološka operacija uskladištenja hleba
Skladišne prostorije za prijem, hlađenje i odvlažavanje gotovog proizvoda posle operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Proces hlađenja hleba neposredno posle operacije pečenja
Toplota koja se oslobodi iz jedno kilogramskih komada hleba posle operacije pečenja u toku prvog časa rashlađivanja
Operacija odvlažavanja skladišta za prijem gotovih proizvoda posle’ operacije pečenja kod proizvodnje hleba
Poglavlje VI
Operacija uskladištenja i lagerovanja hleba u toku dnevne proizvodnje radi potreba isporuke
Poglavlje VII
Tehnološka operacija isporuke hleba, upotreba i uloga ambalaže i procesi koji prate isporuku hleb
Poglavlje VIII
Tehnološka operacija izdavanja i isporuke hleba iz skladišta gotovih proizvoda u vozila za transport
Produktivnost radnika kod mehanizovane – kontinualne proizvodnje hleba (sa operacijom pečenja na tunelskim pećima)
Poglavlje X
Prinos hleba (randman)
Poglavlje XI
Bolesti hleba
Bolesti hleba izazvane mikroorganizmima roda Bacillus subtilis (kod nas
poznata kao krompirova bolest)
Bolesti hleba izazvane gljivičnim plesnima
Bolesti hleba izazavane drugim bolestima (kvasnih gljiviia i nekih bakterija)
Poglavlje XII
Defekti hleba
Defekti hleba nastali neusklađenim tehnološkim operacijama
Defekti hleba uzrokovani neprosejavanjem brašna neposredno pre operacije zamesa testa
Defekti hleba uzrokovani netačnim (nepreciznim) doziranjem sirovina pri proizvodnji hleba
Defekti hleba izazvani neusklađenom tehnološkom operacijom zamesa testa
Defekti hleba izazvani nepravilnom pripremom testa za operacije delenja i oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Defekti hleba nastali neusklađenim operacijama deljenja testa
Defekti hleba nastali pri operaciji okruglog oblikovanja komada testa kod proizvodnje hleba
Defekti hleba nastali neusklađenom operacijom duguljastog oblikovanja testa kod proizvodnje hleba
Defekti hleba uzrokovani neusklađenim režimom fermentacije oblikovanih komada testa
Defekti hleba uzrokovani neusklađenim režimom pečenja kod proizvodnje hleba
Defekti hleba nastali nepravilnim uskladištenjem i pripremom proizvoda za isporuku
Poglavlje XIII
Rukovođenje tehnološkim operacijama kod proizvodnje hleba
Poglavlje XIV
Uvod – zanatsko- radionička proizvodnja hleba i peciva
Karakteristike zanatsko-proizvodnih pogona pekara
Proizvodnja zanatskih pekarskih pogona i mogućnost različitog asortimana proizvodnje (šema proizvodnje speciijalnih vrsta hleba, belog i masnog peciva)
Asortiman proizvodnje hleba i peciva
A. Proizvodnja hleba različitih asortimana
Masno pecivo
Burek
Lisnato testo
Priprema testa kod proizvodnje lisnatog testa:
Dansko pecivo
Kroasani
Prhko testo
Krofne
Mekike
Rukovođenje zanatsko – proizvodnim pogonima hleba i peciva
LITERATURA
Biografija autora
SADRŽAJ
Autor
Ing. Živomir R. Lekić
Ing. Živomir R. Lekić, rođen je 1923.godine u Kragujevcu. Srednju školu-gimnaziju, završio je u Smederevskoj Palanci 1943.god.
Oslobođenje (od nemačke okupacije 1941-1945) je dočekao u Palanci gde je mobilisan (rat je trajao) i poslat u regrutni centar Mladenovac, a odatle poslat na front, u dopunu Druge proleterske brigade.
Pred kraj rata, Druga proleterska brigada je povučena sa fronta, radi učešća na prvomajskoj proslavi u Beogradu 1945.god. (Beograd je bio oslobođen).
Posle završetka rata, zaposlio se u građevinskom preduzeću „Beograd“, koje je izvodilo radove u Smederevskoj Palanci. Na Tehnološkom fakultetu u Beogradu, upisao se 1958. god i diplomirao 1963, sa zvanjem diplomiranog inženjera prehrambenog smera. Diplomski rad mu je bio „Kontinualna proizvodnja mikroorganizama, S.c. Diplomski rad ,mu je štampan kao naučni rad, jer je isti definisao specifičnosti „Mariotove“ boce za uspešnost kontinualnog protoka substrakta kod proizvodnje S.c.
Posle završetka studija, zaposlio se u „Mlinopek“ – birou, radnoj organizaciji za projektovanje mlinova i pekara, na radno mesto inžinjera projektanta. Posle položenog stručnog ispita, dobio je zvanje ovlašćenog projektanta i kao takav učestvovao na projektovanju i rekonstrukciji mnogih pekara širom naše zemlje.
Iz Mlinpeka, prelazi u „Minel“, preduzeće za izradu pekarske i klaničke opreme, u kome preuzima mesto šefa domaće prodaje. U Minelu ostaje pet godina, kada prelazi u Poslovno udruženje proizvođača hleba i peciva (Jugoslavije), u kome ostaje dve godine, na mestu rukovodećeg inženjera.
Po prestanku rada Udruženja, prelazi u „Klas“ preduzeće za proizvodnju hleba i peciva, na mesto inžinjera za investicije i izradu tehničke dokumentacije.
Kao ovlašćeni inženjer za projektovanje i poznavalac većine proizvodnih tehnologija prehrambene prirode, bio je saradnik „Instituta za sisteme planiranja i upravljanja grada Beograda11. Kao projektant instruktor, putovao je u Moskvu, radi definisanja ugovorene opreme za isporuku Sovjetskom Savezu.
U penziju je otišao 1988. God. (65 godina staža), kada odlazi u Kanadu i Sjedinjene Američke Države, u kojima provodi veći deo godine.
Za vreme boravka u ovim zemljama, usredsredio se na upoznavanje prirode proizvodnje hleba i peciva, tehnički stepen proizvodnih operacija, kao i način ishrane, a sve u cilju sveobuhvatnijeg opisa domaće proizvodnje hleba i peciva.