Knjiga „Silaža, priprema i ishrana preživara“, dobro je došla ne samo stočarima, već i poljoprivrednim stručnjacima. Knjiga sadrži faze pripreme silaže, način siliranja stočnih hraniva, objekte za siliranje, ocene silirane hrane i bolesti usled pogrešne upotrebe silaže. U knjizi su data i sredstva za bolje siliranje stočnih hraniva. Autor je izneo i bolesti koje nastaju kod upotrebne silaže, naročito kod goveda i ovaca. Dobro je izneo i siliranje sporednih proizvoda šećerne repe i kukuruza. Date su i recepture ishrane goveda, odnosno junadi u tovu i muznih krava sa upotrebom silaže.
10.VI 2003. god.
Požarevac
Ocenjivač: Dipl. ing. Miomir Mihailović
Sadržaj
Predgovor
Uvod
Probava ugljenih hidrata u buragu
Uloga jetre u stvaranju organskih materija
Suština siliranja stočnih hraniva
Faze siliranja biljne mase
Način siliranja biljnih hraniva
Sredstva za konzerviranje biljne mase
Organske kiseline
Anorganske kiseline
Proizvodi žitarica
Proizvodi fermentacije ili kulture mikroorganizama
Biljke za siliranje
Silaža trava
Silaža leguminoza
Silaža kukuruzovine
Siliranje sporednih proizvoda šećerne repe
Pacovanje kukuruzovine
Postrne kulture za silažu
Ocenjivanje silaže
Objekti za siliranje stočnih hraniva
Silo jame
Silo rovovi
Silo jame od tvrdog materijala
Silo baterije
Silo tornjevi
Trenčevi
Ishrana preživara silažom
Tov junadi
Ishrana krava muzara
Dnevni raspored rada u zimskom periodu za goveda
Bolesti preživara kod konzumiranja silaže
Akutni crevni katar
Čirevi sirišta
Alimentarna acidoza
Ketoza preživara
Infektivne bolesti preživara kod upotrebe pokvarene silaže
Listereloza
Goveda, Ovaca
LITERATURA
PREDGOVOR
Uvod
Za siliranje stočne hrane znali su još stari Rimljani Egipćani i Španjolci, a u Evropi se počelo sa siliranje stočnih hraniva u 18. veku.
Danas se neda zamisliti proizvodnja stoke, a naročito preživara bez silirane stočne hrane.
Siliranje stočnih hraniva je zapravo, konzervisan hraniva radi dužeg boljeg i lakšeg sačuvanja, naročito vitamina i mineralnih materija za razliku od sušenja sočni hraniva − sena, gde se dužim lagerovanjem pomenute materije nestaju − propadaju.
Siliranje stočnih hraniva je prirodni, složen, biohemijski proces u kome deluju enzimi bakterija i samo silažnog hraniva, razarajući ugljene hidrate na mlečnu kiselinu. Mlečna kiselina igra ulogu konzervansa hraniva održavajući silirana stočna hranfva u prirodnom stanju Konzervirana stočna hraniva čuvaju se duže i bolje s malo gubitaka zavisno od načina siliranja, nego pri sušenju.
Dobro silirana stočna hraniva mogu se čuvati godinama. Na gazdinstvu u Padinskoj Skeli čak i do 20 god ina sa dobrim osobinama.
U svežem stanju sočna hraniva (pašnjaci i livade za ishranu stoke traju najviše 170 dana.
Kod nas je uvreženo spremanje stočne hrane sušenjem (seno) čiji kvalitet zavisi pored botaničkog sastava još i od vremenskih prilika. Prvi otkosi kod na obično propadnu zbog kišnog vremena, pa čak nije ni za ishranu stoke. Inače sočne biljke se mogu silirati i z vreme kišnog vremena.
Siliranjem stočnih hraniva pored gubitka ugljeni hidrata, koji se pretvaraju u mlečnu kiselinu i jednog dela proteina sačuvaju se vitamini i mineralne materije.
| Hraniva | Konzervirana silaža | Obična silaža |
| Grahorica sa ovsom | 24 | 18 |
| Lucerka | 43 | 32,6 |
| Kukuruz u voštanom zrenju | – | 17,7 |
Silirana hraniva imaju povećanu količinu suvih materija, a samim time i hranljivu vrednost, što se vidi iz priložene tabele.
| Masa za siliranje | Količina materije u % | Svarljive belančevine u % | Ukupna količina svarljivih sastojaka u % | Hranljiv odnos 1 | Prosečno belančevina u % | Prosečno masti u % | Prosečno celuloze u % | Bez Nmaterije u % | Kalcijum u % | Fosfora u % |
| Neprovenula lucerka bez konzervansa | 25,1 | 2,7 | 13,7 | 4,1 | 4,2 | 0,9 | 8,1 | 9,5 | 0,53 | 0,08 |
| Provenula lucerka pre siliranja | 36,0 | 4,1 | 21,3 | 4,2 | 6.0 | 1,4 | 11,7 | 13,2 | 0,51 | 0,12 |
| Neprovenula lucerka sa melasom | 26,8 | 2,7 | 15,4 | 4,7 | 4,1 | 0,9 | 8,2 | 11,2 | 0,41 | 0,08 |
| Provenula lucerka sa melasom | 36,6 | 4,0 | 21,4 | 4,4 | 6,1 | 1,1 | 11,2 | 15,3 | 0,56 | 0,14 |
| Grahorica i ovas | 26,4 | 1,5 | 15,4 | 9,3 | 2,2 | 0,6 | 8,8 | 12,9 | – | 0,09 |
| Nedozreo kukuruz zuban | 20,4 | 0,9 | 13,0 | 13,4 | 1,8 | 0.6 | 5,8 | 10,9 | 0,9 | 0,05 |
| Dobro zreo kukuruz zuban | 26,0 | 1,1 | 16,0 | 13,5 | 2,1 | 0.8 | 8,3 | 12,9 | 0,9 | 0,05 |
Siliranje stočnih hraniva se vrši zbog:
- Očuvanja hranljivih materija,
- Dobijanja visoko kvalitetne hrane sa malo troškova proizvodnje, pa je zbog toga ishrana stoke rentabilnija,
- Naročito je pogodna za ishranu stoke (preživara) preko zime i u proleće.
- Sadržaja veće količine suve materije nego u zelenoj hrani,
- Siliranje stočnih hraniva i za vreme kišnog vremena,
- I siliranje drugih hraniva, kao što su: kukuruz, kukurozovina i dr.,
- Siliranih stočnih hraniva u manjem prostoru, nego suvom stanju (1m3 treba 702 kg., dok kod dok ko silažnog hraniva 600 kg.),
- Ishrana preživara preko cele godine,
- Uništenja semena korova,
- Ukusnosti silaže zbog mlečne kiseline. Pored ukusnosti silaža je aromatična, pa je životinje rado jedu.,
- Zbog nepravilnog siliranja i uzimanja silaže može d dođe do oboljenja probavnih organa domaćih životinja.
Da bi se razumelo značenje upotrebe silaže ishrani preživara, treba obraditi probavu ugljenih hidrat u buragu preživara.