Knjiga TEHNOLOGIJA HLAĐENJA namenjena je prvenstveno studentima prehrambene tehnologije Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu Urađena je prema delu nastavnog programa iz predmeta „Tehnologija hlađenja“. Pored toga, knjiga je namenjena i studentima prehrambene tehnologije Tehnološkog fakulteta, Univerziteta u Novom Sadu, kao i studentima srodnih fakulteta. Zbog nedostatka literature iz oblasti tehnologije hlađenja i smrzavanja prehrambenih proizvoda na našem jeziku, smatramo da ce ova knjiga korisno poslužiti kolegama u hladnjačama, mašinskim inženjerima i arhitektama koji se bave projektovanjem hladnjača, razvojem mašinske ili tehnološke opreme.
Knjiga TEHNOLOGIJA HLADENJA – OPŠTI DEO je prva od tri koje treba da čine jednu celinu iz ove oblasti. Prema nastavnom planu, predmet „TEHNOLOGIJA HLADENJA“, čine tri velike oblasti ili dela. Opšti deo, koji obraduje osnovna znanja o koncepciji i konstrukciji hladnjača, rashladnim fluidima, osnove rada parne kompresorske masine za hlađenje, toplotno opterećenje rashladne instalacije, postupke i uređaje za rashlađivanje i smrzavanje, vlažan vazduh u rashladnim komorama, kaliranje namirnica, sisteme skladištenja, principe rada opreme i komora sa kontrolisanom atmosferom i transport hlađenih i smrznutih namirnica.
Poseban deo I, koji obuhvata primenu niskih temperatura do tačke smrzavanja namirnica. Ovim su obuhvaćeni problemi konzervisanja namirnica hlađenjem. Promene koje se dešavanju u toplotno fizičkim karakteristikama pojedinih proizvoda, promene u hemijskom sastavu, kseroanabioza, dodatni tretmani uz niske temperature, tehnologija hlađenja voća, tehnologija dozrevanja voća, tehnologija hlađenja povrća, i tehnologija hlađenja animalnih proizvoda.
Poseban deo II, obraduje konzervisanje namirnica smrzavanjem ili primenom temperatura nižih od tačke smrzavanja. Ovde se obraduju toplotno fizičke karakteristike namirnica u procesu smrzavanja, promene u hemijskom sastavu, kseroanabioza, tehnologija smrzavanja voća, tehnologija smrzavanja povrća, tehnologija smrzavanja animalnih proizvoda, liofilizacija, sušenje-smrzavanje i koncentrisanje smrzavanjem.
Pregledom knjige INDUSTRIJA HLADNOĆE, profesora Đoke Stanojevića, koja je objavljena u Kraljevini Srbiji 1909. godine, na osnovu koje na Univerzitetu u Beogradu predavan predmet „Tehnika hlađenja“, može se videti da je ona preteča svih napred navedenih i da obrađuje upravo istu problematiku na nivou tog vremena.
Uz ovu knjigu su date najvažnije i u praksi najpotrebnije tabele i dijagrami. Autor ce biti zahvalan za sve dobronamerne primedbe i sugestije koje će pomoći da sledeće izdanje bude potpunije i bolje od ovog.
Sadržaj:
UVOD
I HLADNJAČA
1. KONCEPCIJAI KONSTRUKCIJA HLADNJACE
1.1. Podela hladnjača prema nameni
1.2. Konstrukcija hladnjače
1.3. Plan hladnjače
1.4. Funkcionalna povezanost odeljenja u hladnjaci
1.5. Rashladne komore
1.6. Klasični tunel
2. TOPLOTNA IZOLACIJA HLADNJACE
2.1. Prostiranje toplote kroz izolacioni materijal
2.2. Prostiranje vlage u izolacionom materijalu i uloga parne barijere
2.3. Karakteristike materijala namenjenih toplotnoj izolaciji hladnjače
2.3.1. Staklena i mineralna vuna
2.3.2. Pluta
2.3.3. Stiropor
2.3.4. Poliuretan
2.3.5. Ostali toplotni izolacioni materijali
2.4. Proračun debljine izolacije
2.5. Postavljanje izolacije
2.6. Toplotna i gasna izolacija komora sa kontrolisanom atmosferom
2.7. Izolacija vrata komore
3. OSVETLJENJE U HLADNJACI
II HLAĐENJE
1. RASHLADNI FLUIDI I RASHLADNA SREDSTVA
1.1. Nomenklatura rashladnih fluida
1.2. Haloni-Freoni
1.2.1. Freon 12
1.2.2. Freon 22
1.2.3. Freon 502
1.2.4. Freon 134-a
1.2.5. Freon 404 A
1.2.6. Freon 407A i 407B
1.2.7. Freon507
1.2.8. Uticaj freona na ozonski sloj atmosfere
1.3. Amonijak
1.3.1. Fiziološko delovanje amonijaka na ljude i uskladištenu robu
1.4. Rashladna sredstva
1.4.1. Freoni 12 i 22
1.4.2. Ugljen-dioksid
1.4.3. Tečni azot
1.4.4. Eutektički rastvori
2. POSTUPCI ZA POSTIZANJE NISKIH TEMPERATURA
3. PRINCIP RADA PARNE KOMPRESORSKE MASINE ZAHLABENJE
3.1. Levokretni ciklus Carnot
3.2. Zamena ekspanzione masine prigušenim ventilom u ciklusu Carnot
3.3. Suvo usisavanje
3.4. Povećanje koeficijenta hlađenja
3.4.1. Prehlađivanje
3.4.2. Višestepeno sabijanje
3.4.3. Dvostepeno prigušivanje
3.5. Isparavanje na različitim temperaturama
3.5.1. Dvostepeno isparavanje sa jednostepenim sabijanjem
3.5.2. Dvostepeno isparavanje s dvostepenim sabijanjem
3.5.3. Višestepeno isparavanje
3.6. Kaskadna sprega
3.7. Uticaj temperature isparavanja i kondenzacije na rashladni kapacitet kompresora
3.8. Osnovni elementi rashladne instalacije
4. TOPLOTNO OPTERECENJE RASHLADNE INSTALACIJE U HLADNJACI
4.1. Proračun ukupnog toplotnog opterećenja rashladne instalacije
4.1.1. QT – Prolaz toplote kroz zidove, pod i tavanicu komore
4.1.2. Q2 – Toplota rashlađivanja i smrzavanja proizvoda
4.1.3. Q3 – Toplota disanja biljnih proizvoda
4.1.4. Q4 – Toplota vazduha za provetravanje i vazduha koji se infiltrira u komoru
4.1.5. Q5 – Toplota hlađenja i smrzavanja vlage na isparivaču
4.1.6. Q6 – Toplota oslobođena radom ljudi
4.1.7. Q7 – Toplota oslobođena radom viljuškara
4.1.8. Q8 – Toplota osvetljenja
4.1.9. Q9 – Toplota oslobođena radom ventilatora
4.1.10. Ukupno toplotno opterećenje i rashladni kapacitet
III RASHLAĐIVANJE I SMRZAVANJE PREHRAMBENIH PROIZVODA
1. RASHLAOIVANJE PREHRAMBENIH PROIZVODA
1.1. Rashlađivanje u vazduhu
1.1.1. Klasični tunel za rashlađivanje
1.1.2. Rashlađivanje u skladišnoj komori
1.2. Rashlađivanje ohlađenim tečnostima
1.3. Rashlađivanje poleđivanjem
1.4. Rashlađivanje u vakuumu
1.5. Ostali postupci za rashlađivanje
2. SMRZAVANJE PREHRAMBENIH PROIZVODA
2.1. Smrzavanje u struji hladnog vazduha
2.1.1. Klasični tunel
2.1.2. Uređaj za smrzavanje upakovanih proizvoda
2.1.3. Uređaj za pojedinačno brzo smrzavanje IQF
2.1.4. Uređaj za smrzavanje u fluidizirajućem sloju
2.2. Smrzavanje u kontaktu sa hladnim pločama
2.2.1. Uređaji sa horizontalnim pločama
2.2.2. Uređaji sa vertikalnim pločama
2.2.3. Uređaj za smrzavanje proizvoda u obliku paleta
2.2.4. Cilindrični uređaji za kontaktno smrzavanje
2.3. Smrzavanje ohlađenim tečnostima
2.4. Smrzavanje isparljivim tečnostima
2.4.1. Uređaji za smrzavanje tečnim azotom
2.4.2. Uređaji za smrzavanje tečnim ugljen dioksidom
2.4.3. Uređaji za smrzavanje tečnim freonima
IV SKLADIŠTENJE I UNUTRAŠNJI TRANSPORT
1.1. Ambalaža
1.2. Paletizacija
1.3. Sredstva unutrašnjeg transporta
2. SISTEM SKLADISTENJA
3 KAPACITET RASHLADNE KOMORE I GUSTINA SKLADISTENJA PROIZVODA – EMPERATURA VAZDUHA U RASHLADNOJ KOMORI
5 OSNOVNE KARAKTERISTIKE VLAZNOG VAZDUHA
5.1. Apsolutna i relativna vlažnost vazduha
5.2. Entalpija vlažnog vazduha
5.3. Merenje vlažnosti vazduha
5.4. Promene stanja vlažnog vazduha
5.5. Adijabatsko mešanje dve struje vlažnog vazduha
6. CIKLUS PROMENA STANJA VLAZNOG VAZDUHA U RASHLADNOJ KOMORI
6.1. Faktori koji utiču na relativnu vlažnost vazduha u rashladnoj komori
6.2. Održavanje zadate vrednosti relativne vlažnosti vazduha. Vlaženje-sušenje
7. GUBITAK MASE KOD USKLADISTENIH PROIZVODA
7.1. Faktori koji utiču na veličinu evaporativnog gubitka mase proizvoda
8. RASHLADNE KOMORE SA KONTROLISANOM ATMOSFEROM
8.1. Gasna izolacija i hlađenje komora za kontrolisanu atmosferu
8.2. Postupci za snižavanje koncentracije kiseonika
8.2.1. Snižavanje koncentracije kiseonika disanjem
8.2.2. Snižavanje koncentracije kiseonika „ispiranjem“ komore gasovitim azotom
8.3. Održavanje kontrolisane atmosfere
8.4. Postupci za održavanje koncentracije ugljen-dioksida u komorama
8.5. Uklanjanje etilena
8.6. Kontrola sastava atmosfere i rada generatora
8.7. Poređenje kontrolisane i normalne atmosfere
8.8. Optimalni rezim skladištenja u kontrolisanoj atmosferi
9. HIGIJENA I SANITACIJA U HLADNJACI
10. MERE ZASTITE U HLADNJACI
10.1. Mere zaštite objekta
10.2. Mere zaštite koje se odnose na radnike u hladnjaci
V TRANSPORT
1. TRANSPORT PREHRAMBENIH PROIZVODA
1.1. Izolacija mobilnih komora
1.2. Sistem hlađenja u transportu
1.3. Transportna sredstva
1.4. Rashladni kontejneri
1.5. Temperatura za vreme transporta
LITERATURA