Naručivanje knjige: tel. +381 11 3691 259, +381 64 857 88 20, e-mail: jasminka@nsk.co.rs

Sveučilišni udžbenik Uvod u analitičku toksikologiju donosi temeljna znanja iz složenoga znanstveno-stručnog područja, koje je povezano s drugim toksikološkim disciplinama. Na specifičan način pokriva gradivo nekadašnjeg kolegija Toksikološka kemija, koji se slušao u programu dodiplomskog studija farmacije i studija medicinske biokemije te pojedinih kolegija poslijediplomskog studija farmacije i medicinske biokemije, kao i nastave specijalizacije iz analitičke toksikologije Farmaceutsko-biokemijskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. Prema novom nastavnom planu i programu predmet se zove Analitička toksikologija; upisuju ga studenti studija farmacije i medicinske biokemije.

Za svladavanje gradiva kolegija Analitička toksikologija studenti su se do sada mogli služiti udžbenikom Osnove kliničke farmako-kinetike prof. dr. sc. F. Plavšića, prof. dr. sc. A. Stavljenić i prof. dr. sc. B. Vrhovca (Školska knjiga, 1992.).

Ovaj je udžbenik nastavak spomenutoga, ali i dalje razvija i dopunjuje područje kliničke farmakokinetike i individualizacije terapije, obraduje i druga bitna područja toksikologije kao što su uzorkovanje i dobra laboratorijska praksa u uzorkovanju, pri- prema materijala za toksikološku analizu i sama analiza; te, opširno i dopunjen novim spoznajama, obrađuje pojedine skupine tok- sikološki zanimljivih spojeva (anorganske tvari, plinovite otrove, industrijske kemikalije, lijekove, sredstva ovisnosti, pesticide, otrove biljaka i životinja), a daje i pregled nekih posebnih grana toksikologije kao što su ekotoksikologija i vojna toksikologija.

Udžbenik je napisan jednostavno i razumljivo tako da omogućuje praćenje predavanja i posebnih, izdvojenih tema seminarskih izlaganja, kao i stjecanje osnovnih znanja s ovog širokog i složenog područja. Nadalje, udžbenik prati i dio poslijediplomske nastave farmaceutskih znanosti i medicinske biokemije te specijalizacije iz analitičke toksikologije. Opsegom i sadržajem primjeren je nastavi, obogaćen toksikološki zanimljivim slučajevima iz naše zemlje (otrovanja, akcidenti, primjeri iz Domovinskog rata) i poznatim primjerima iz svjetske literature.

Osim toga, udžbenik će biti od velike pomoći u stjecanju znanja i studentima drugih fakulteta: medicinskoga, prirodoslovno-matematičkoga, prehrambeno-biotehnološkoga, stomatološkoga, veterinarskoga i agronomskoga.

Nadalje, vjerujemo da će udžbenik poslužiti i diplomiranim inženjerima, magistrima farmacije i liječnicima u obavljanju svakodnevnog rada u sklopu opće zdravstvene skrbi.

prof. dr. sc. Franjo Plavšič

1. Uvod
1.1. Otrovne tvari i njihovi učinci
1.2. Frekvencija i izloženost
1.3. Toksikologija i njezinegrane
1.4. Rizik i sigurnost (engl. Risk and safety)
1.5. Klasifikacija otrova
1.6. Odnos doze i učinka
1.6.1. Što znači maksimalno dopuštena koncentracija (MDK)
2. Uzorkovanje
2.1. Dobra laboratorijska praksa u uzorkovanju
2.1.1. Komisijsko uzorkovanje
2.1.1.1. Komisija za uzorkovanje
2.1.1.2. Osiguravanje uzorka
2.2. Materijali analize
2.2.1. Biološki materijal
2.2.1.1. Krv, eritrociti, plazma i serum
2.2.1.2. Mokraća
2.2.1.3. Želučani sadržaj
2.2.1.4. Drugi biološki materijali za analizu
2.2.2. Zrak
2.2.2.1. Pitanja koja treba riješiti prije uzorkovanja
2.2.2.2. Metode ekstrakcije
2.2.2.2.7. Plinoviti uzorci
2.2.2.2.2. Čvrste čestice
2.2.3. Voda
2.2.3.1. Strategija uzorkovanja
2.2.3.2. Posuđe za uzorkovanje
2.2.3.3. Tehnike uzorkovanja
2.2.3.4. Mjesto uzorkovanja
2.2.4. Tlo
2.2.4.1. Pribor za uzorkovanje
2.2.4.2. Postupak uzorkovanja
2.2.5. Hrana i drugi materijali
2.2.5.1. Hrana
2.2.5.2. Drugi materijali
2.3. Zaključak o uzorkovanju

3. Ekstrakcija otrova iz materijala analize
3.1. Destilacija
3.2. Adsorpcija
3.2.1. Vezanje van der VValsovim silama
3.2.2. Vezanje ionskim silama
3.2.3. Vezanje specifičnim vezama
3.3. Ekstrakcija na temelju razlika u topljivosti
3.4. Druge tehnike ekstrakcije

4. Detekcija otrova
4.1. Otkrivanje otrovnosti
4.1.1. Rano otkrivanje otrovnosti
4.1.2. Otkrivanje otrovnosti
u ekotoksikologiji
4.2. Otkrivanje i dokazivanje otrova
4.2.1. Otkrivanje otrova u biološkome materijalu
4.2.1.1. Utvrđivanje biokemijskih pokazatelja stanja bolesnika
4.2.1.2. Utvrđivanje posebnih učinaka otrova
4.2.1.3. Testovi za prosijavanje i dokazivanje otrova
4.2.2. Otkrivanje otrova u zraku
4.2.2.1. Kolorimetrijske metode
4.2.2.2. Instrumentalne metode
4.2.3. Detekcija u vodi

5. Anorganske tvari
5.1. Metali
5.1.1. Aluminij
5.1.2. Antimon
5.1.3. Arsen
5.1.4. Bakar
5.1.5. Kadmij
5.1.6. Krom
5.1.7. Olovo
5.1.8. Talij
5.1.9.Željezo
5.1.10. Živa
5.2. Nemetali i njihovi spojevi
5.2.1. Fosfor i njegovi spojevi
5.2.1.1. Bijeli fosfor
5.2.1.2. Fosfin
5.2.2. Spojevi dušika
5.2.2.1. Amonijak
5.2.2.2. Hidrazin
5.2.2.3. Dušikovi oksidi
5.2.3. Spojevi halogena
5.2.3.1. Spojevi klora
5.2.3.2. Fluoridi
5.2.4. Kiseline
5.2.5. Lužine

6. Plinoviti otrovi
6.1. Ugljikov monoksid
6.2. Ugljikov disulfid
6.3. Cijanidi
6.4. Sumporovodik
6.6. Klor

7. Industrijske organske kemikalije
7.1. Alifatski ugljikovodici
7.2. Aromatski ugljikovodici
7.2.1. Benzen
7.2.2. Toluen
7.2.3. Ksilen
6.2.4. Stiren
7.2.5. Naftalen
7.2.6. Policiklički aromatski ugljikovodici
7.3. Halogenirani ugljikovodici
7.3.1. Alifatski halogenirani ugljikovodici
7.3.1.1. Tetraklorugljik
7.3.1.2. Kloroform
7.3.1.3. Metilbromid
7.3.1.4. Diklormetan (metilenklorid)
7.3.1.5. Trikloretan
7.3.1.6. Vinilklorid
7.3.2. Aromatski halogenirani ugljikovodici..
7.3.2.1. Polihalogenirani bifenili
7.3.2.2. Polihalogenirani dibenzodioksini i dibenzofurani (dioksini)
7.4. Alkoholi
7.4.1. Etanol
7.4.2. Metanol
7.4.3. Etilenglikol
7.5. Fenoli
7.6. Aldehidi i ketoni
7.6.1. Formaldehid
7.6.2. Aceton
7.7. Eteri i esteri
7.8. Dušikovi organski spojevi

8. Lijekovi
8.1. Uvod
8.1. Tvari za liječenje sustavnih infekcija
8.1.1. Penicilinska skupina
8.1.2. Cefalosporinski antibiotici
8.1.3. Aminoglikozidi
8.1.4. Tetraciklinski antibiotici
8.1.5. Kloramfenikolska skupina
8.1.6. Makrolidni antibiotici
8.1.7. Drugi antibiotici
8.1.8. Sulfonamidi
8.1.9. Trimetoprim
8.1.10. Antifungici
8.1.11. Antituberkulotici
8.1.12. Antiprotozoici
8.1.13. Antihelmintici i virustatici
8.2. Tvari za liječenje zloćudnih bolesti i imunomodulatori
8.3. Tvari sa sustavnim hormonskim djelovanjem
8.4. Lijekovi s učinkom na probavni sustav i mijenu tvari
8.4.1. Vitamini
8.4.2. Antacidi i antiulkusna sredstva
8.4.3. Spazmolitici
8.4.4. Antiemetici
8.4.5. Laksansi
8.5. Lijekovi s učinkom na krv i krvotvorne organe
8.6. Lijekovi s učinkom na živčani sustav
8.6.1. Antipsihotici
8.6.2. Trankvilizatori
8.6.3. Antidepresivi
8.6.4. Psihostimulansi
8.6.5. Anestetici
8.6.6. Antikolvulzivi
8.6.7. Antiparkinsonici
8.6.8. Analgoantipiretici
8.6.9. Narkoanalgetici
8.7. Lijekovi s učinkom na kardiovaskularni sustav
8.8.1. Kardiotonici
8.8.2. Antiaritmici
8.8.3. Blokatori beta-adrenergičkih receptora
8.8.4. Antianginici
8.8.5. Antihipertenzivi
8.8.6. Dijuretici
8.8.7. Hipolipemici
8.8.8. Antimigrenici
8.8.9. Ostali cirkuloregulansi
8.8. Lijekovi s učinkom na respiratorni sustav
8.8.1. Rinolitici, bronhosekretolitici/ motorici
8.8.2. Bronhospazmolitici
8.8.3. Antitusici
8.9. Lijekovi s učinkom na mokraćni sustav
8.9.1. Uroantiseptici

9. Sredstva ovisnosti

10. Narkotici ili opijati
10.1.1. Morfij
10.1.2. Kodein i dihidrokodein
10.1.3. Heroin
10.1.4. Sintetski opijati
10.2. Halucinogeni
10.2.1. LSD (dietilamid lisergične kiseline)
10.2.2. Halucinogeni derivati amfetamina
10.2.3. Triptaminski derivati
10.2.4. Kanabinoidi
10.2.5. Fenciklidin (PCP) i derivati
10.2.6. Drugi halucinogeni iz biljnog materijala
10.2.7. Atropinska skupina
10.3. Stimulansi središnjega živčanog sustava
10.3.1. Amfetamin i derivati
10.3.2. Kokain
10.4. Depresori središnjega živčanog sustava
10.5. Ilegalna kučna proizvodnja i istraživanje

11. Pesticidi
11.1. Insekticidi
10.1.1 Organofosforni insekticidi
10.1.2. Organoklorni insekticidi
10.1.3. Drugi insekticidi
11.2. Herbicidi
11.2.1. Kvarterneamonijeve baze
11.2.2. Klorfenoksilni herbicidi
11.3. Fungicidi
11.4. Rodenticidi
11.5.0trovi životinja
11.5.1. Otrovi životinja, znanost i medicina
11.5.2. Pčele, bumbari, ose i stršljeni
11.5.3. Pauci, crna udovica
11.5.4. Škorpioni
11.5.5. Žarnjaci, meduza i vlasulja
11.5.6. Žabe
11.5.7. Ribe
11.5.7.1. Golub
11.5.7.2. Morski pauk
11.5.7.3. Škarpina
11.5.7.4. Ciguatera toksin
11.5.8. Školjke
11.5.9. Zmije

12. Otrovi živih organizama
12.1. Bakterijski otrovi
12.1.1. Enterotoksini
12.1.2. Hemolitički otrovi
12.1.3. Neurotoksini
12.2. Mikotoksini
12.2.1. Aflatoksin
12.2.2. Ergot alkaloidi
12.2.3. Trihotecen
12.2.4. Drugi mikotoksini
12.3. Otrovi gljiva
12.3.1. Ciklopeptidi
12.3.2. Muskarin
12.3.3. Ibotenska kiselina i muscimol..
12.4. Otrovi biljaka
12.4.1. Atropinska skupina
12.4.2. Nikotin i derivati
12.4.3. Emetin i derivati
12.4.4. Kolhicin
12.4.5. Akonitin
12.4.6. Gelsemin
12.4.7. Veratrin
12.4.8. Strihnin
12.4.9. Konin
12.4.10. Cikutoksin i srodni otrovi
12.4.11. Amigdalin
12.4.12. Srčani glikozidi
12.4.13. Ricin
12.4.14. Antihelmintici
12.4.15. Eterična ulja

12. Ekotoksikologija
12.1. Polutanti i njihovi izvori
12.2. Nesreće s kemikalijama
12.2.1. Kontrola
12.2.2. Organizacija sprječavanja i saniranja
12.2.3. Izobrazba

13. Vojna toksikologija
13.1. Povijest primjene kemikalija u ratu
13.2. Osnovne skupine bojnih otrova
13.2.1. Nervni bojni otrovi
13.2.2. Plikavci
13.2.3. Zagušljivci
13.2.4. Opći otrovi
13.2.5. Psihokemijski otrovi
13.2.6. Nadražljivci
13.2.7. Mikotoksini i bakterijski toksini
13.2.8. Drugi bojni otrovi
13.3. Psihostimulansi i slična sredstva
13.3.1. Amfetamin i derivati
13.3.2. Psihodelična sredstva

14. Literatura

15. Kazalo