I. Osnovne odredbe
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se načela i cilјevi standardizacije u Republici Srbiji, organizovanje i delatnost nacionalnog tela za standardizaciju, kao i donošenje, objavlјivanje, povlačenje* i primena srpskih standarda i srodnih dokumenata.
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 2.
Ovaj zakon se primenjuje na standarde i srodne dokumente koje donosi i objavlјuje nacionalno telo za standardizaciju u Republici Srbiji, kao i na međunarodne standarde i srodne dokumente priznatih međunarodnih i evropskih organizacija za standardizaciju iz člana 3. tač. 16) i 17)* ovog zakona koji predstavlјaju osnovu za donošenje srpskih standarda.
Ovaj zakon se ne primenjuje na granske i interne standarde i srodne dokumente za proizvode, procese i usluge u oblasti odbrane zemlјe, železničkog, vazdušnog, vodnog saobraćaja, računovodstvenih usluga i u drugim oblastima, koje za svoje potrebe mogu donositi organi državne uprave, privredna društva i druga pravna lica.*
Posebnim zakonima i drugim propisima, uređuju se donošenje, označavanje i primena standarda i srodnih dokumenata i druga pitanja od značaja za standardizaciju u oblastima iz stava 2. ovog člana.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 3.*
Pojedini izrazi upotreblјeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:*
1) standardizacija je skup koordiniranih aktivnosti na donošenju standarda i srodnih dokumenata;*
2) standard je tehnička specifikacija koju je donelo nacionalno telo za standardizaciju za višekratnu ili stalnu upotrebu sa kojom usaglašenost proizvoda, procesa i usluga nije obavezna;*
3) međunarodni standard je standard koji je donela međunarodna organizacija za standardizaciju;*
4) evropski standard je standard koji je donela evropska organizacija za standardizaciju;*
5) harmonizovani standard je evropski standard koji je donet na osnovu zahteva Evropske komisije za primenu u harmonizovanom zakonodavstvu Evropske unije;*
6) nacionalni standard je standard koji je donelo nacionalno telo za standardizaciju;*
7) srpski standard je standard koji je donelo nacionalno telo za standardizaciju u Republici Srbiji;*
8) srodni dokument je bilo koja tehnička specifikacija, a koja nije standard, koju je donela međunarodna ili evropska organizacija za standardizaciju, odnosno nacionalno telo za standardizaciju, za višekratnu ili stalnu upotrebu i sa kojom usaglašenost proizvoda, procesa i usluga nije obavezna;*
9) nacrt standarda je tehnička specifikacija o određenom predmetu standardizacije, koji se razmatra radi donošenja i koji se, u skladu sa postupkom za donošenje standarda, nakon faza pripreme, stavlјa na javnu raspravu ili razmatranje;*
10) tehnička specifikacija je dokument koji utvrđuje tehničke zahteve koje treba da ispuni proizvod, proces ili usluga i kojim se utvrđuje najmanje jedan od sledećih elemenata:*
– potrebne karakteristike proizvoda koje se odnose na nivo kvaliteta, performanse, interoperabilnost, zaštitu životne sredine, zaštitu zdravlјa i bezbednosti, kao i dimenzije, uklјučujući zahteve koji se odnose na naziv pod kojim se proizvod prodaje, terminologiju, simbole, ispitivanja i metode ispitivanja, pakovanje, označavanje ili obeležavanje, postupke ocenjivanja usaglašenosti i druge slične elemente;*
– metode proizvodnje i procesi koji se koriste za polјoprivredne proizvode, proizvode namenjene za ishranu lјudi ili životinja i medicinske proizvode, kao i metode proizvodnje i procesi koji se odnose na druge proizvode kada oni utiču na karakteristike proizvoda;*
– potrebne karakteristike za usluge, kao što su nivo kvaliteta, performanse, interoperabilnost, zaštita životne sredine, zaštita zdravlјa i bezbednosti, uklјučujući zahteve primenjive na pružaoca usluge koji se odnose na podatke koje treba staviti na raspolaganje primaocu;*
– metode i kriterijumi za ocenjivanje performansi građevinskih proizvoda;*
11) zainteresovana strana je organ državne uprave, organ pokrajinske, odnosno opštinske uprave, privredno društvo, preduzetnik, organizacija potrošača, kao i drugo pravno ili fizičko lice koje pokazuje interes za standardizaciju;*
12) konsenzus je načelna saglasnost o bilo kom značajnom pitanju, postignuta tako da se uzmu u obzir stanovišta svih zainteresovanih strana i da se usaglase svi suprotstavlјeni stavovi, pri čemu se pod konsenzusom ne podrazumeva jednoglasnost u donošenju standarda;*
13) donošenje standarda ili srodnog dokumenta je skup koordiniranih aktivnosti koje započinju usvajanjem predloga za donošenje standarda ili srodnog dokumenta, a završavaju se donošenjem akta kojim se proglašava da je standard ili srodni dokument donet;*
14) ocenjivanje usaglašenosti proizvoda, procesa i usluga sa srpskim standardima je aktivnost kojom se utvrđuje da li su ispunjeni zahtevi sadržani u srpskim standardima;*
15) nacionalni znak usaglašenosti je oznaka kojom se, u skladu sa pravilima nacionalnog tela za standardizaciju u Republici Srbiji, potvrđuje usaglašenost proizvoda, procesa i usluga sa srpskim standardom;*
16) međunarodne organizacije za standardizaciju su:*
– Međunarodna organizacija za standardizaciju (ISO);*
– Međunarodna elektrotehnička komisija (IEC);*
– Međunarodna unija za telekomunikacije (ITU);*
17) evropske organizacije za standardizaciju su:*
– Evropski komitet za standardizaciju (CEN);*
– Evropski komitet za standardizaciju u oblasti elektrotehnike (CENELEC);*
– Evropski institut za standarde iz oblasti telekomunikacija (ETSI);*
18) nacionalno telo za standardizaciju je organizacija za standardizaciju koja je priznata od strane države, a koje može biti član odgovarajuće međunarodne ili evropske organizacije za standardizaciju.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 4.
Standardizacija u Republici Srbiji zasniva se na sledećim načelima:
1) pravu na dobrovolјno učešće svih zainteresovanih strana prilikom donošenja srpskih standarda;
2) konsenzusu zainteresovanih strana;
3) sprečavanju prevladavanja pojedinačnih interesa nad zajedničkim interesom zainteresovanih strana;
4) preglednosti postupka standardizacije i dostupnosti javnosti srpskih standarda i srodnih dokumenata;
5) međusobnoj usklađenosti srpskih standarda i srodnih dokumenata;
6) uzimanju u obzir stanja razvijenosti tehnike i pravila međunarodnih i evropskih organizacija za standardizaciju i odgovarajućih međunarodnih sporazuma;
7) jednakom tretmanu inostranih proizvoda ili usluga i istih ili sličnih domaćih proizvoda ili usluga, u skladu sa potvrđenim međunarodnim sporazumima čiji je potpisnik Republika Srbija.
Član 5.
Cilјevi standardizacije u Republici Srbiji su:
1) unapređivanje zaštite života, zdravlјa i bezbednosti lјudi, životinja i bilјaka, kao i zaštite životne sredine;
2) pobolјšavanje kvaliteta proizvoda, procesa i usluga, njihova tipizacija, kompatibilnost i zamenlјivost;
3) obezbeđivanje jedinstvene tehničke osnove;
4) razvoj i unapređivanje proizvodnje i prometa proizvoda, izvođenja radova, odnosno vršenja usluga kroz razvoj međunarodno usklađenih standarda radi efikasnog korišćenja rada, materijala i energije;
5) unapređivanje međunarodne trgovine, sprečavanjem ili otklanjanjem nepotrebnih tehničkih prepreka.
II. Nacionalno telo za standardizaciju
Član 6.
Institut za standardizaciju Srbije (u dalјem tekstu: Institut) je jedino nacionalno telo za standardizaciju u Republici Srbiji.*
Osnivač Instituta je Republika Srbija, za koju osnivačka prava vrši Vlada, u skladu sa zakonom.*
Ministarstvo nadležno za poslove standardizacije informiše međunarodne i druge organizacije o nacionalnom telu za standardizaciju u Republici Srbiji, u skladu sa propisom kojim se uređuje postupak prijavlјivanja i način informisanja o tehničkim propisima i standardima.*
Institut je ustanova koja se upisuje u sudski registar.
Sredstva kojima posluje Institut su u državnoj svojini.
Na pitanja osnivanja, organizacije i rada Instituta, koja nisu posebno uređena ovim zakonom, primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju javne službe.
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 7.
Institut obavlјa sledeće poslove:
1) donosi, objavlјuje, preispituje i povlači srpske standarde, u skladu sa pravilima Instituta;
2) daje tumačenje srpskih standarda, kao i tumačenje primene srpskih standarda, na zahtev zainteresovane strane;
3) obezbeđuje usaglašenost srpskih standarda sa međunarodnim i evropskim standardima;
4) vodi registar donetih i povučenih srpskih standarda, u skladu sa pravilima Instituta;
5) učestvuje u izradi i preispitivanju međunarodnih i evropskih standarda, u oblastima koje su od interesa za Republiku Srbiju;
6) sarađuje sa međunarodnim i evropskim organizacijama za standardizaciju i nacionalnim telima za standardizaciju država potpisnica odgovarajućih sporazuma iz oblasti standardizacije;
7) izvršava zadatke u vezi sa standardizacijom, u skladu sa obavezama iz potvrđenih međunarodnih sporazuma čiji je potpisnik Republika Srbija;
8) obezbeđuje dostupnost javnosti donetih i povučenih srpskih standarda, publikacija, kao i standarda i publikacija odgovarajućih međunarodnih, evropskih i nacionalnih tela za standardizaciju i vrši njihovu prodaju;
9) dostavlјa obaveštenje, na zahtev organa državne uprave, o tome da li je u oblasti koja se uređuje tehničkim propisom donet odgovarajući srpski standard ili predstoji njegovo donošenje, odnosno da li postoji odgovarajući međunarodni ili evropski standard;
10) deluje kao informativni centar za standarde, za informisanje i obaveštavanje o standardima, u skladu sa zahtevima predviđenim u odgovarajućim međunarodnim sporazumima i obavezama koje proizlaze iz članstva u odgovarajućim međunarodnim i evropskim organizacijama za standardizaciju;
11) predstavlјa i zastupa interese standardizacije u Republici Srbiji u međunarodnim i evropskim organizacijama za standardizaciju;
12) odobrava upotrebu nacionalnog znaka usaglašenosti sa srpskim standardima, u skladu sa pravilima Instituta;
13) donosi pravila na osnovu kojih se donose, objavlјuju, preispituju i povlače srpski standardi;
14) poverava zainteresovanim stranama, u skladu sa svojim pravilima, izradu predloga srpskih standarda u specifičnim oblastima;
15) promoviše primenu srpskih standarda;
15a) pruža stručnu pomoć za primenu odnosno ispunjavanje zahteva srpskih standarda;*
15b) poslove sertifikacije proizvoda, sistema menadžmenta i osoba;*
16) obavlјa i druge poslove iz oblasti standardizacije, u skladu sa zakonom i odlukom o osnivanju.
Poslovi koje obavlјa Institut iz stava 1. tač.1), 2), 4), 8), 13), 14), 15) i 15a)* ovog člana odnose se i na srodne dokumente.
Poslove iz tač. 15a) i 15b) Institut ne može da obavlјa za potrebe istog pravnog subjekta.*
Poslove iz stava 1. ovog člana Institut ne obavlјa radi sticanja dobiti.
Način informisanja i obaveštavanja iz stava 1. tačka 10) ovog člana uređuje se propisom koji donosi Vlada.
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 8.
Članovi Instituta mogu biti privredna društva, druga pravna lica ili preduzetnici, koji su osnovani po propisima Republike Srbije, kao i fizička lica koja su državlјani Republike Srbije.
Članstvo u Institutu je dobrovolјno.
Član Instituta ima pravo da učestvuje u radu organa Instituta i upravlјanju Institutom u skladu sa ovim zakonom, odlukom o osnivanju i statutom Instituta.
Član Instituta ima pravo na poseban popust kod kupovine standarda, srodnih dokumenata i drugih publikacija i plaćanja za usluge koje Institut pruža u obavlјanju poslova standardizacije, kao i na druge pogodnosti u skladu sa odlukom o osnivanju.*
Član Instituta ima obavezu da plaća članarinu, učestvuje u ostvarivanju cilјeva, programa i planova Instituta, promoviše primenu srpskih standarda i srodnih dokumenata, u skladu sa odlukom o osnivanju i statutom Instituta.
Prava i obaveze člana Instituta, način sticanja i prestanka statusa člana Instituta, kriterijumi za utvrđivanje visine članarine, kao i kriterijumi za utvrđivanje posebnog popusta iz stava 4. ovog člana, bliže se uređuju odlukom o osnivanju i statutom Instituta.
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 9.
Sredstva za rad Institut obezbeđuje*:
1) iz prihoda koje ostvari naplatom članarina;*
2) prodajom srpskih standarda, srodnih dokumenata i drugih publikacija;
3) iz prihoda koje ostvari prodajom usluga;*
4) iz budžeta Republike Srbije;
5) iz drugih izvora, u skladu sa zakonom.
Potrebna sredstva za rad Instituta, utvrđuju se godišnjim programom rada čiji je sastavni deo finansijski plan.*
Sredstva ostvarena od prihoda iz stava 1. tačka 3) ovog člana pripadaju budžetu Republike Srbije i koriste se u skladu sa zakonom kojim se uređuje budžetski sistem.*
Sadržina godišnjeg programa rada bliže se uređuje odlukom o osnivanju.*
Sredstva za članarine Instituta u evropskim i međunarodnim organizacijama za standardizaciju, koja se utvrđuju godišnjim programom rada Instituta, obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije.
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 10.
Organi Instituta su:
1) skupština;
2) upravni odbor;
3) direktor;
4) nadzorni odbor.
Način obrazovanja organa iz stava 1. ovog člana, njihov delokrug, izbor i mandat članova organa, način odlučivanja i druga pitanja od značaja za rad organa, uređuju se odlukom o osnivanju.
Poslovanje i upravlјanje Institutom, kao i način rada organa iz stava 1. ovog člana, bliže se uređuju statutom Instituta.
Član 11.
U Institutu se obrazuju stručni saveti i komisije kao stručna tela.
Stručni saveti iz stava 1. ovog člana obrazuju se radi usmeravanja stručnog rada u pojedinim oblastima standardizacije, u skladu sa odlukom o osnivanju i statutom Instituta.
Komisije iz stava 1. ovog člana obrazuju se radi donošenja standarda i srodnih dokumenata, u skladu sa pravilima Instituta.
Oblasti standardizacije za koje se obrazuju stručni saveti, način obrazovanja stručnih saveta i komisija, kao i druga pitanja od značaja za njihov rad, uređuju se odlukom o osnivanju i statutom Instituta.
III. Donošenјe, objavljivanјe, povlačenјe i označavanјe srpskih standarda*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 12.*
Srpski standardi se donose, povlače i objavlјuju u skladu sa ovim zakonom i pravilima Instituta koja su usklađena sa pravilima međunarodnih i evropskih organizacija za standardizaciju i Kodeksom dobre prakse za izradu, donošenje i primenu standarda iz Sporazuma o tehničkim preprekama trgovini Svetske trgovinske organizacije.*
Srpski standardi donose se na osnovu plana donošenja srpskih standarda koji se utvrđuje najmanje jedanput godišnje i koji je javno dostupan na internet stranici Instituta.*
Plan donošenja srpskih standarda sadrži informaciju o standardima i srodnim dokumentima koje Institut namerava da donese ili menja, koje je doneo ili izmenio na osnovu prethodnog plana donošenja srpskih standarda i na kojima trenutno radi, a koji nisu nastali identičnim ili ekvivalentnim preuzimanjem međunarodnih ili evropskih standarda.*
Plan donošenja srpskih standarda sadrži i informaciju o broju međunarodnih i evropskih standarda za koje se na osnovu dostupnih podataka međunarodnih i evropskih organizacija za standardizaciju očekuje da će ih Institut preuzeti u sistem nacionalne standardizacije.*
Sadržina plana iz stava 2. ovog člana, bliže se uređuje odlukom o osnivanju.*
Kao osnova za donošenje srpskih standarda koriste se po pravilu međunarodni, odnosno evropski standardi i srodni dokumenti. U slučaju da u određenoj oblasti ne postoji međunarodni odnosno evropski standard i srodni dokument ili je važeći međunarodni odnosno evropski standard neodgovarajući, kao osnova se mogu koristiti nacionalni standardi i srodni dokumenti drugih država ili se mogu donositi izvorni srpski standardi i srodni dokumenti.*
Obaveštenje o pokretanju postupka za donošenje srpskog standarda, a kada je to neophodno i za donošenje srodnog dokumenta, kao i obaveštenje o stavlјanju nacrta srpskog standarda ili srodnog dokumenta na javnu raspravu, Institut objavlјuje u svom glasilu i na svojoj internet strani i obezbeđuje svim zainteresovanim stranama pristup tim nacrtima srpskih standarda i srodnih dokumenata.*
Institut omogućava učešće svim zainteresovanim stranama u postupku donošenja srpskih standarda i srodnih dokumenata, kao i pristup donetim srpskim standardima i srodnim dokumentima.*
Način učešća svih zainteresovanih strana u postupku donošenja srpskih standarda i srodnih dokumenata i pristup donetim srpskim standardima i srodnim dokumentima, kao i podsticaji i olakšice za mala i srednja privredna društva i preduzetnike, udruženja potrošača i nevladine organizacije, bliže se uređuje opštim aktom Instituta.*
Institut razmenjuje najbolјe prakse sa cilјem podsticanja učešća malih i srednjih privrednih društava u aktivnostima standardizacije.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 13.*
Akt kojim se proglašava da je srpski standard ili srodni dokument donet, kao i akt o povlačenju srpskog standarda ili srodnog dokumenta donosi direktor Instituta.*
Akt iz stava 1. ovog člana, kao i informacija o donošenju i povlačenju srpskih standarda i srodnih dokumenata sa datumom donošenja i brojem akta iz stava 1. ovog člana, objavlјuje se u glasilu Instituta i na internet stranici Instituta.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 14.
Srpski standard, odnosno srodni dokument, označava se oznakom koja počinje skraćenicom SRPS, u skladu sa pravilima Instituta.
Nije dozvolјena upotreba skraćenice SRPS za označavanje drugih dokumenata.
Član 15.
Srpski standardi donose se i objavlјuju na srpskom jeziku i pismu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje službena upotreba jezika i pisma.
Izuzetno, kada je osnova za donošenje srpskog standarda, standard, odnosno srodni dokument iz člana 12. stav 6.* ovog zakona, srpski standard može biti objavlјen i na jednom od zvaničnih jezika evropskih organizacija za standardizaciju.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana, shodno se primenjuju i na srodne dokumente.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 16.
Srpski standardi i srodni dokumenti objavlјuju se kao posebna izdanja Instituta u štampanom, odnosno elektronskom obliku.
Autorsko pravo na srpskom standardu i srodnom dokumentu pripada Institutu, u skladu sa zakonom kojim se uređuju autorska i srodna prava.
Umnožavanje, u celini ili delimično, kao i distribucija srpskih standarda i srodnih dokumenata, dozvolјeni su samo uz saglasnost Instituta.
IV. Primena srpskih standarda
Član 17.
Primena srpskih standarda i srodnih dokumenata je dobrovolјna.
Tehnički ili drugi propis se može pozivati samo na objavlјene srpske standarde.*
Izuzetno od stava 2. ovog člana, ukoliko nema objavlјenog srpskog standarda u odgovarajućoj oblasti, u tehničkom ili drugom propisu Republike Srbije može se vršiti pozivanje na međunarodni, evropski ili nacionalni standard drugih država.*
*Službeni glasnik RS, broj 46/2015
Član 18.
Usaglašenost proizvoda, procesa i usluga sa srpskim standardom iz člana 17. stav 1. ovog zakona može se potvrditi deklaracijom o usaglašenosti koju izdaje proizvođač ili davalac usluge.
Davalac deklaracije o usaglašenosti potvrđuje da je ispunio sve zahteve iz standarda.
Deklaracijom o usaglašenosti iz stava 2. ovog člana, smatra se i stavlјanje oznake standarda na proizvod, njegovu ambalažu ili prateću dokumentaciju.
Član 19.
Institut odobrava upotrebu nacionalnog znaka usaglašenosti, u skladu sa pravilima Instituta.
Telo za ocenjivanje usaglašenosti koje obavlјa sertifikaciju može, u skladu sa svojim pravilima, odobriti upotrebu svog znaka usaglašenosti kojim se potvrđuje da su proizvodi, procesi i usluge usaglašeni sa srpskim standardima.
V. Nadzor
Član 20.
Nadzor nad radom Instituta u obavlјanju poslova standardizacije iz člana 7. ovog zakona, vrši ministarstvo nadležno za poslove standardizacije.
VI. Prelazne i završne odredbe
Član 21.
Danom stupanja na snagu ovog zakona Institut za standardizaciju Srbije, osnovan Odlukom o osnivanju Instituta za standardizaciju Srbije („Službeni glasnik RS”, broj 16/07), nastavlјa sa radom.
Odluka o osnivanju Instituta za standardizaciju Srbije iz stava 1. ovog člana, uskladiće se sa odredbama ovog zakona u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 22.
Postojeći srpsko-crnogorski standardi i srodni dokumenti čija oznaka počinje akronimom SCS, a koji su doneti do dana stupanja na snagu ovog zakona, postaju srpski standardi i srodni dokumenti.
Oznake postojećih standarda i srodnih dokumenata, označenih skraćenicom JUS i akronimom SCS, zamenjuju se oznakom koja počinje skraćenicom SRPS, najkasnije donošenjem njihovih izmena i dopuna.
Član 23.
Srpski standardi čija je primena obavezna, osim standarda iz člana 17. stav 2. ovog zakona, postaju dobrovolјni 30. juna 2009. godine.
Odredbe pravilnika, odnosno rešenja o jugoslovenskim standardima, koji su doneti do dana stupanja na snagu Zakona o standardizaciji („Službeni list SRJ”, br. 30/96, 59/98, 70/01 i 8/03), koje propisuju obaveznost jugoslovenskih standarda, u celini ili delimično, prestaju da važe 30. juna 2009. godine.
Član 24.
Do donošenja podzakonskog propisa iz člana 7. stav 4. ovog zakona primenjuje se Uredba o načinu informisanja i obaveštavanja o tehničkim propisima, standardima i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 126/07).
Vlada će propis iz člana 7. stav 4. ovog zakona doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 25.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o standardizaciji („Službeni list SCG”, broj 44/05).
Član 26.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavlјivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
Odredbe koje nisu unete u „prečišćen tekst“ zakona
Zakon o izmenama i dopunama Zakona o standardizaciji: „Službeni glasnik RS“, broj 46/2015-4
Član 12.
Odluka o osnivanju Instituta za standardizaciju Srbije, uskladiće se sa odredbama ovog zakona u roku od šest meseci od dana njegovog stupanja na snagu.
Član 13.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavlјivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.